Τα συμπεράσματα μελετών από κάθε γωνιά του πλανήτη συνηγορούν: οι αριθμοί των πουλιών που οι αριθμοί των πουλιών που θανατώνονται στα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας είναι τρομακτικά μεγάλοι. Σε ετήσια βάση, έως και ένα δισεκατομμύριο πουλιά παγκοσμίως σκοτώνονται ως αποτέλεσμα σύγκρουσης ή ηλεκτροπληξίας (Hunting K. 2002)!
Η σχετιζόμενη με τα δίκτυα θνησιμότητα μπορεί να οφείλεται σε δύο αίτια: την ηλεκτροπληξία και την πρόσκρουση.
Η ηλεκτροπληξία συμβαίνει όταν ένα πουλί έρχεται την ίδια στιγμή σε επαφή με ένα σημείο από το οποίο διέρχεται ηλεκτρικό ρεύμα και ένα σημείο που λειτουργεί ως γείωση. Εφόσον δεν υπάρχει σημείο γείωσης, πουλιά που κάθονται στα σύρματα, όπως τα χελιδόνια, δεν διατρέχουν κίνδυνο. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για όσα πουλιά χρησιμοποιούν κολώνες (για παράδειγμα πελαργοί ή αρπακτικά). Εκεί, αρκεί να αγγίξουν ένα ηλεκτρισμένο σημείο και το ρεύμα θα τα διαπεράσει ταξιδεύοντας μέσω αγώγιμων υλικών προς το έδαφος.
Ο κίνδυνος αυξάνεται με το μέγεθος του πουλιού και εξαρτάται από παραμέτρους όπως το υλικό της κολώνας, η υγρασία στην ατμόσφαιρα αλλά και η τυπολογία του πυλώνα. Από την άλλη, η πρόσκρουση μπορεί να προκαλεί και ηλεκτροπληξία αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητο. Τα πουλιά προσκρούουν στα, αόρατα γι' αυτά, καλώδια και πεθαίνουν από τη σφοδρότητα της σύγκρουσης ή -στην περίπτωση που αγγίξουν δύο καλώδια- και από ηλεκτροπληξία.
Η θανάτωση από πρόσκρουση μπορεί να συμβεί και σε καλώδια που δεν διαρρέονται από ηλεκτρικό ρεύμα. Τα είδη πουλιών που πλήττονται περισσότερο είναι μεγαλόσωμα πουλιά με περιορισμένη μετωπική όραση και μικρή ευελιξία στην πτήση, όπως χηνόμορφα (πάπιες, κύκνοι), Πελεκάνοι και Φοινικόπτερα. Φυσικά, σε συνθήκες σκότους ή μειωμένης ορατότητας, ο κίνδυνος είναι εξίσου μεγάλος για όλα τα πουλιά.
Ειδικά για τα πιο μεγαλόσωμα μεταναστευτικά πουλιά (όπως αρπακτικά, γύπες πελαργοί κ.ά.), η ηλεκτροπληξία αποτελεί νούμερο ένα παράγοντα ανθρωπογενούς θνησιμότητας αφού σε αυτήν οφείλεται πάνω από το 40% των καταγεγραμμένων θανάτων με γνωστή αιτία για αυτά τα είδη. Σύμφωνα μάλιστα με ευρύματα πρόσφατης μελέτης σε δεδομένα τηλεμετρίας από 4.097 πτηνά, κάποια από τα οποία συλλέχθηκαν με τη συμβολή της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ, σχεδόν ένα στα δύο (49%) περιστατικά θνησιμότητας που προκλήθηκαν από τον άνθρωπο σχετίζεται ή οφείλεται στις υποδομές μεταφοράς ενέργειας (ηλεκτροπληξία, πρόσκρουση σε καλώδια μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος και ανεμογεννήτριες).
Στην Ελλάδα, το πρόβλημα είναι υπαρκτό και γνωστό εδώ και δεκαετίες. Τα τελευταία χρόνια, χάρη στη συστηματική έρευνα στο πεδίο και την τηλεμετρία, αποκτήσαμε μια πιο ολοκληρωμένη γνώση σχετικά με το μέγεθος της απειλής για ορισμένα είδη. Για παράδειγμα, περισσότερο από το 5% του πληθυσμού των Αργυροπελεκάνων στο Μεσολόγγι και τον Αμβρακικό χάνεται κάθε χρόνο από προσκρούσεις στο δίκτυο. Για τον Σπιζαετό, η ηλεκτροπληξία αποτελεί την κυριότερη αιτία θνησιμότητας στα νεαρά πουλιά, με ένα ποσοστό που υπερβαίνει το 50% των ατόμων που πεθαίνουν πριν ενηλικιωθούν.
Τα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας είναι, δίχως άλλο, μια παγκόσμια αναγκαιότητα. Η ζωή μας σήμερα εξαρτάται από το ηλεκτρικό ρεύμα και στο μέλλον, όπως όλα δείχνουν, η εξάρτηση αυτή θα γίνεται όλο και πιο έντονη. Χιλιάδες χιλιόμετρα δικτύου (236.000 μόνο για το δίκτυο μέσης τάσης) απλώνονται σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, από τις πόλεις μέχρι και τις βουνοκορφές. Επιπλέον, η ολοένα και αυξανόμενη διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα δημιουργεί νέες υποδομές σε περιοχές όπου, έως πρότινος, δεν υπήρχε καμία ανθρώπινη παρέμβαση.
Σήμερα, υπάρχουν αρκετές τεχνικές λύσεις όπως μονώσεις, σημαντήρες και ειδικοί φωτισμοί για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Σε συνδυασμό με τη σωστή χωροθέτηση και την υπογειοποίηση τμημάτων του δικτύου, μπορεί να επέλθει σημαντική μείωση της θνησιμότητας, αν και φυσικά ποτέ δεν θα εξαλειφθεί οριστικά η απειλή. Η λήψη μέτρων σε συνεργασία με το κράτος και τους διαχειριστές του δικτύου αποτελεί πια μια από τις επείγουσες προτεραιότητες της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ.
Στο πλαίσιο της συστηματικής προσπάθειας για τον μετριασμό κρίσιμων απειλών για τα πουλιά που σχετίζονται με τις υποδομές ενέργειας, η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ συμμετέχει σε και στηρίζει πρωτοβουλίες που στοχεύουν στον επανασχεδιασμό και τη βελτίωση της ασφάλειας των Δικτύων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας.
H "Πύλη για τα Πουλιά" είναι ένα συνεργατικό πρόγραμμα που αντιμετωπίζει ευθέως αυτό το πρόβλημα από το 2017. Το πρόγραμμα υλοποιεί η πρωτοβουλία Renewables Grid Initiative (RGI), που έχει σκοπό τη δημιουργία ενός πιο φιλικού προς τα πουλιά Δικτύου, φέρνοντας κοντά επιστήμονες και ειδικούς με διαχειριστές του Δικτύου.
Μάθετε περισσότερα για την πρωτοβουλία
