Πολλά είδη πουλιών, είναι ευάλωτα στην όχληση που προκαλεί η ανθρώπινη παρουσία.
Κατά την περίοδο της αναπαραγωγής, η όχληση μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την αναπαραγωγική επιτυχία. Εάν τα πουλιά αισθανθούν πως η θέση που επέλεξαν για να φωλιάσουν δεν είναι ασφαλής, πιθανώς να την εγκαταλείψουν και να μην επιστρέψουν σε αυτή, με μοιραίο αποτέλεσμα για τα αβγά και τους νεοσσούς.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι Αργυροπελεκάνοι, μεγάλα υδρόβια πουλιά που φωλιάζουν συνήθως πάνω σε νησίδες μέσα σε υγρότοπους. Η παρουσία πλοιαρίων, ψαράδων ή και τουριστών σε κοντινή απόσταση από τις αποικίες τους, ενδέχεται να τα οδηγήσει να εγκαταλείψουν τις φωλιές τους.
Ιδιαίτερα ευαίσθητα στην όχληση είναι και όσα πουλιά ζουν και φωλιάζουν σε περιοχές δυσπρόσιτες για τον περισσότερο κόσμο, αλλά και για πολλούς φυσικούς θηρευτές. Τέτοιες περιοχές μπορεί να είναι οι γκρεμοί, τα απόκρημνα βράχια και οι ακατοίκητες νησίδες.
Όλοι αυτοί οι ιδιαίτεροι βιότοποι αποτελούν σημαντικό καταφύγιο και προσφέρουν πολύτιμη απομόνωση σε πολλά είδη άγριας ζωής, ανάμεσά τους πολλά ενδημικά ή/και σπάνια ζώα και φυτά, ικανά να αναπτυχθούν σε ελάχιστο χώμα και να αντέξουν σε ακραίες συνθήκες όπως έντονη ξηρασία, παγετό και δυνατό αέρα,
Η επιλογή τους αυτή αποτελεί προϊόν μακράς εξελικτικής διαδικασίας και, συνεπώς, τα είδη αυτά είναι δύσκολο να προσαρμοστούν στις αλλαγές που επιφέρουμε στους βιοτόπους τους.
Δείτε τι μπορούμε να κάνουμε όλοι μας για την αποφυγή πρόκλησης όχλησης σε βάρος της ορνιθοπανίδας.
- Αναρρίχηση - ορειβασία
- Ακατοίκητες Νησίδες
- Φωτογράφιση - Κινηματογράφιση
- Καταστροφή παράκτιων βιοτόπων
Αναρρίχηση και πουλιά: μια ευαίσθητη ισορροπία
Τα απόκρημνα βράχια της Ελλάδας προσφέρουν ιδανικούς χώρους για τους λάτρεις της αναρρίχησης. Εκτός από άσκηση και αδρεναλίνη, το άθλημα αυτό δίνει την ευκαιρία στον αναρριχητή να απολαύσει μια σπάνια πλευρά της φύσης που λίγοι έχουν δει, να θαυμάσει και να εκτιμήσει το τοπίο συνολικά και να αντιληφθεί τη διαδοχή των οικοτόπων.
Δεν είμαστε όμως οι μόνοι που χρησιμοποιούμε αυτά τα βράχια... Πλήθος ζώων και φυτών έχουν επιλέξει αυτόν τον ιδιαίτερο βιότοπο, αλλά για διαφορετικούς από εμάς λόγους.
Σπάνια είδη πουλιών φτιάχνουν τη φωλιά τους στις σχισμές και προεξοχές των βράχων, ενώ νυχτερίδες ζουν και αναπαράγονται σε σπηλιές και τρύπες. Επιπλέον, τα βράχια και οι γκρεμοί, αν και φαινομενικά άγονα, αποτελούν τον κατ’ εξοχήν βιότοπο ενδημικών ή/και σπάνιων φυτών, ικανών να αναπτυχθούν σε ελάχιστο χώμα και να αντέξουν σε ακραίες συνθήκες όπως έντονη ξηρασία, παγετό και δυνατό αέρα.
Δυστυχώς, η περίοδος αναπαραγωγής των περισσότερων ειδών είναι παράλληλα και η πιο κατάλληλη για αναρρίχηση, με αποτέλεσμα στις περιοχές όπου υπάρχουν αναρριχητικά πεδία η ενόχληση να είναι μία από τις σημαντικότερες απειλές γι’ αυτά.
Τα βράχια των αρπακτικών πουλιών
Τα πουλιά, και ιδιαίτερα τα αρπακτικά που φωλιάζουν σε βράχια, είναι ευάλωτα στην όχληση που προκαλεί η ανθρώπινη παρουσία. Κατά την περίοδο της αναπαραγωγής, η όχληση μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την αναπαραγωγική επιτυχία, γι' αυτό είναι σημαντικό να αποφεύγουμε δραστηριότητες κοντά σε θέσεις όπου βρίσκονται φωλιές.
Για πολλά είδη και για τα περισσότερα ημερόβια αρπακτικά, όπως ο Σπιζαετός, η αναπαραγωγική περίοδος εκτείνεται από τον Φεβρουάριο έως και τον Ιούλιο. Εξαιρέσεις σε αυτόν τον γενικό κανόνα αποτελούν ο Γυπαετός και το Όρνιο που φωλιάζουν στην καρδιά του χειμώνα και ο Μαυροπετρίτης που γεννάει τα αβγά του στις αρχές Αυγούστου.
Η ελάχιστη ασφαλής απόσταση για να πλησιάσουμε μια τέτοια περιοχή ποικίλλει ανάλογα με το είδος αλλά και την τοπογραφία της θέσης. Γενικά, για τα μεγάλα αρπακτικά (γύπες και αετούς) τα 500μ. απόστασης (σε ευθεία γραμμή) είναι ένα όριο που δεν πρέπει να ξεπερνάμε σε καμία περίπτωση, δίχως αυτό να σημαίνει πως είναι πάντα επαρκές.
Όλα τα αρπακτικά πουλιά προστατεύονται από την ελληνική, ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία. Επιπλέον, η προστασία των φωλιών και των νεοσσών τους είναι εξαιρετικά σημαντική καθώς, ιδιαίτερα οι αετοί και οι γύπες, έχουν σε μεγάλο βαθμό σταθερές θέσεις φωλιάσματος (π.χ. μια ορθοπλαγιά ή ένα φαράγγι με πολλές εναλλακτικές φωλιές) οι οποίες είναι οι ίδιες για διαδοχικές γενιές. Έτσι, η εγκατάλειψη μιας φωλιάς ή/και η ενόχληση των ενήλικων πουλιών μπορεί να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες, ιδιαίτερα σε μέρη όπου οι διαθέσιμες θέσεις για φώλιασμα είναι λίγες.
Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι, εκτός από τα μεγαλόσωμα πουλιά, πλήθος μικρόπουλων επιλέγουν τους γκρεμούς για να φτιάξουν τη φωλιά τους. Το μικρό τους μέγεθος και η ενδεχόμενη αφθονία τους δεν τα καθιστά λιγότερο ευαίσθητα στην όχληση.
Μάθετε πώς μπορείτε να προστατεύσετε τη ζωή στα βράχια
Ακατοίκητες νησίδες: πώς τις πλησιάζουμε χωρίς να τις ζημιώσουμε;
Οι πάνω από 2.000 νησίδες της Ελλάδας δεν είναι "ξερονήσια", αλλά πολύτιμα καταφύγια βιοποικιλότητας, με σπάνιους και απειλούμενους κατοίκους!
Οι ακατοίκητες νησίδες της χώρας μας, λόγω της απουσίας ανθρώπων και χερσαίων σαρκοφάγων ζώων είναι πολύτιμα οικοσυστήματα, με εντελώς διαφορετικές συνθήκες από εκείνες που χαρακτηρίζουν την ηπειρωτική χώρα ή τα μεγάλα κατοικημένα νησιά. Η αξία τους για την άγρια φύση είναι ανεκτίμητη, ακριβώς επειδή μέχρι σήμερα διατηρήθηκαν χωρίς ανθρώπινες παρεμβάσεις.
Οι νησίδες του Αιγαίου, γνωστές στην παγκόσμια βιβλιογραφία και ως "Γκαλαπάγκος της Μεσογείου", αποτελούν hotspot βιοποικιλότητας με υψηλά ποσοστά ενδημισμού για είδη ασπονδύλων, φυτών και ερπετών, ενώ είναι τα τελευταία καταφύγια και για ορισμένα σπάνια και σημαντικείδη πουλιών ακριβώς λόγω του ακατοίκητου χαρακτήρα τους.
Σε όλο τον πλανήτη, αντίστοιχες νησίδες είναι αυστηρά προστατευόμενες και η μόνη δραστηριότητα που επιτρέπεται είναι η επιστημονική έρευνα (κι αυτή με πολλές προφυλάξεις ώστε οι ερευνητές να μην ενοχλήσουν και να απομακρυνθούν όσο το δυνατόν πιο σύντομα -ειδικά τη νύχτα, όταν είναι εξαιρετικά σημαντικό να μην χρησιμοποιούνται φώτα).
Τους καλοκαιρινούς μήνες, οι βόλτες στον θαλάσσιο και νησιωτικό χώρο έχουν την τιμητική τους. Για τον λόγο αυτόν, αυτή την περίοδο προσέχουμε πώς προσεγγίζουμε τις ακατοίκητες νησίδες των ελληνικών θαλασσών, ώστε να μην βλάψουμε άθελά μας την πολύτιμη ζωή που φιλοξενούν.Μάθετε πώς πλησιάζουμε τις πολύτιμες ακατοίκητες νησίδες, χωρίς να τις ζημιώσουμε, στο ενημερωτικό φυλλάδιό μας
Τα τελευταία χρόνια, η φωτογραφία φύσης και άγριας ζωής είναι μία εξαιρετικά δημοφιλής δραστηριότητα και στην Ελλάδα. Ωστόσο, η δραστηριότητα των φωτογράφων μπορεί να προκαλέσει όχληση στα πουλιά, ειδικά εάν δεν τηρούνται κάποιοι βασικοί κανόνες.
Οι πολύ κοντινές λήψεις με χρήση drones προκαλούν εμφανή όχληση και ανησυχία στα πουλιά. Για τον λόγο αυτό, η πράξη αυτή απαγορεύεται από τη νομοθεσία για την προστασία των άγριων πτηνών (ΚΥΑ Η.Π. 37338/1807/Ε.103 | ΦΕΚ 1495/Β/06.09.2010) και επιφέρει διοικητικές και ποινικές κυρώσεις.
Η νομοθεσία, μάλιστα, αναφέρει ρητώς ότι η σκόπιμη όχληση απαγορεύεται ιδίως κατά την περίοδο αναπαραγωγής των πουλιών. Υπενθυμίζουμε, επίσης, ότι η νομοθεσία για τη χρήση drones (Απόφαση Αριθμ. Δ/ΥΠΑ/21860/1422/2016) σε περιοχές περιβαλλοντικής προστασίας απαιτεί τη λήψη ειδικής άδειας από την αρμόδια υπηρεσία (Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας).
Παρεμβάσεις επί του φυσικού περιβάλλοντος, ειδικά εκείνου το οποίο βρίσκεται σε περιαστικές περιοχές και το οποίο δέχεται έντονες πιέσεις και απειλές από την ανθρώπινη παρουσία, πρέπει να πραγματοποιούνται αφού λαμβάνονται υπόψιν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της βιοποικιλότητας που επικρατεί σε κάθε περιοχή.
Για τους λόγους αυτούς, αντενδείκνυται η κίνηση και χρήση βαρέων οχημάτων επί του αιγιαλού, εκεί όπου ζουν και αναπαράγονται είδη όπως Χαραδριόμορφα, Υδρόβια, Παρυδάτια, Θαλασσοπούλια κ.ά, τα οποία χρησιμοποιούν την περιοχή για αναπαραγωγή, τροφοληψία ή και διαχείμαση, ανάλογα την περίπτωση, καθώς είναι ικανή να προκαλέσει ζημία σε προστατευόμενα είδη και να καταστήσει το φορέα που πραγματοποιεί τις δράσεις υπόλογο.
Τα είδη αυτά, ιδιαίτερα κατά την αναπαραγωγική περίοδο, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις οχλήσεις, ενώ δεν αποκλείεται η κίνηση τροχοφόρων οχημάτων επί του αιγιαλού και της παραλίας να έχει μοιραία αποτελέσματα ως προς τις προσπάθειες αυτές, καθώς πολλά από τα είδη αυτά φωλιάζουν στο έδαφος και οι φωλιές τους είναι δυσδιάκριτες.
Σύμφωνα με το ν. 3937/2011 αρ. 13§4 περ. α, ορίζεται ότι:
«Δεν επιτρέπεται η κίνηση μηχανοκίνητων οχημάτων εκτός οδικού δικτύου σε οικολογικά ευαίσθητες εκτάσεις, όπως ενδεικτικά, μόνιμες ή εποχικές λίμνες και τέλματα και οι ακτές τους, ο αιγιαλός, οι αμμοθίνες..».
Επιπλέον, σύμφωνα με το αρ. 20§8 του ίδιου νόμου, ορίζεται ότι:
«Στην κρίσιμη παράκτια ζώνη περιλαμβάνονται κατ' ελάχιστο ο αιγιαλός και η παραλία, η ζώνη εναπόθεσης υλικών από τη δράση της θάλασσας, του ανέμου, των ρεμάτων ή ποταμών, είτε γενικότερα από τη διάβρωση των γειτονικών, στην παράκτια περιοχή, εδαφών, τα οποία μπορεί να αποτελούνται από άμμο, αμμοχάλικα, βότσαλα, κροκάλες κ.λπ. και τη χαρακτηριστική χλωρίδα (που μεταξύ άλλων συμβάλλει στη σταθεροποίηση των αποθέσεων) και πανίδα των εκτάσεων αυτών».
Επισημαίνεται ότι, δυνάμει του άρθρου 6 παρ.1 α,β της ΚΥΑ Η.Π. 37338/1807/Ε.103 «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ, «Περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών», του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ» (ΦΕΚ 1495/τ. Β’/06.09.2010) ορίζεται ότι:
«1. Με την επιφύλαξη των άρθρων 7 και 9, για όλα τα είδη της ορνιθοπανίδας που αναφέρονται στο άρθρο 1 (παρ.2), λαμβάνονται όλα τα αναγκαία μέτρα προστασίας σύμφωνα με τις προβλέψεις της παρούσας απόφασης. Για τα είδη αυτά απαγορεύεται: α) ο από πρόθεση φόνος ή σύλληψή τους με οιονδήποτε τρόπο, β) η από πρόθεση αφαίρεση και η ολική ή μερική καταστροφή των φωλιών και των αυγών τους…».
Σύμφωνα με το άρθρο 11 («Κυρώσεις») της ίδιας ως άνω ΚΥΑ επιβάλλονται διοικητικές και ποινικές κυρώσεις στους παραβάτες του άρθρου 6, και συγκεκριμένα στους παραβάτες του άρθρου 6 παρ. 1 επιβάλλεται πρόστιμο από 500−1.000 ευρώ και φυλάκιση 20 ημερών έως 1 έτος και χρηματική ποινή.
