Με επιτυχία ολοκληρώθηκε, πριν λίγες ημέρες, στην Καλλονή της Λέσβου, η πιλοτική εφαρμογή καινοτόμων μέτρων μετριασμού της τυχαίας παγίδευσης Μύχων σε αλιευτικά εργαλεία, μία σημαντική δράση που υλοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του διασυνοριακού Προγράμματος LIFE PanPuffinus! υπό τον συντονισμό της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας.
Μετά από περίπου δύο χρόνια παρατηρήσεων και καταγραφών, η ομάδα της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ, σε συνεργασία με την Οργάνωση iSea, εφάρμοσε για πρώτη φορά στην Ελλάδα πιλοτικά μέτρα για τον μετριασμό της τυχαίας παγίδευσης (bycatch) των Μύχων της Μεσογείου εντός του Κόλπου της Καλλονής στη Λέσβο. Τα μέτρα είχαν κύριο στόχο να κάνουν τα «σουπιόδιχτα» των τοπικών ψαράδων πιο ορατά σε αυτά τα απειλούμενα θαλασσοπούλια ενώ εφαρμόστηκαν σε συνεργασία με πέντε αλιείς της περιοχής.
Ο Κόλπος Καλλονής είναι ο σημαντικότερος χώρος τροφοληψίας του Μύχου σε όλο το Αιγαίο, ειδικά την εποχή πριν την αναπαραγωγή του είδους. Κάθε χρόνο, από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλη, όταν τα θηλυκά πουλιά χρειάζονται ψάρια υψηλής διατροφικής αξίας για να παράξουν το μοναδικό αυγό τους, ο Κόλπος «μαυρίζει» από τους μεγάλους αριθμούς Μύχων που καταφθάνουν από τη Μαύρη Θάλασσα για να κυνηγήσουν τον Γαύρο της Καλλονής (γνωστός και ως Χαψί).
Πως δημιουργείται όμως το πρόβλημα της τυχαίας παγίδευσης των θαλασσοπουλιών; Το Χαψί δημιουργεί τεράστια κοπάδια τα οποία μετακινούνται μέσα στα νερά του Κόλπου, συχνά δε σε μικρά βάθη. Την επίμαχη περίοδο, οι Μύχοι εισέρχονται στον Κόλπο κατά τις πρωινές ώρες και μόλις εντοπίσουν τις «μπάλες» του Γαύρου να κινούνται κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας, ακολουθεί φρενίτιδα ταΐσματος στην οποία συχνά συμμετέχουν και άλλα θαλασσοπούλια, όπως Ασημόγλαροι, Καστανοκέφαλοι Γλάροι και «Καραπλάκες» -όπως λέγονται τοπικά οι Κορμοράνοι.
Καθώς βουτούν για το Χαψί, πολλά θαλασσοπούλια μπλέκονται στα δίχτυα των ψαράδων και πνίγονται. Με τον αριθμό των Μύχων που φθάνει αυτή την εποχή στον Κόλπο να αγγίζει τα 30.000 άτομα, εκτιμάται πως κάθε χρόνο εκατοντάδες Μύχοι παγιδεύονται σε αλιευτικά εργαλεία, με τους περισσότερους να μπλέκονται στα μανωμένα δίχτυα με είδος-στόχο τη σουπιά και τα οποία χρησιμοποιούνται πολύ στην περιοχή του Κόλπου.
Για αυτόν τον λόγο, η κύρια μέθοδος μετριασμού που δοκιμάστηκε στην Καλλονή αφορούσε την τοποθέτηση ασπρόμαυρων σημαιών (πάνελ) ανά 6 μέτρα πάνω σε «σουπιόδιχτα». Τα πειραματικά δίχτυα κατασκευάστηκαν με πολύ κόπο και υπομονή και παραχωρήθηκαν σε πέντε ψαράδες της περιοχής. Στη συνέχεια, ερευνητές από την ομάδα της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ, σε συνεργασία με στελέχη της iSea, ανέβηκαν στα καΐκια και κατέγραψαν αναλυτικά όλη τη διαδικασία του ψαρέματος, το μέγεθος της ψαριάς όπως και εάν πιάστηκαν θαλασσοπούλια στο κάθε δίχτυ.
Στόχος της δράσης ήταν να καταγράψουμε πόσα πουλιά πιάνονται στα πειραματικά δίχτυα συγκριτικά με τα κανονικά δίχτυα (χωρίς τις σημαίες) και να διαπιστώσουμε εάν το μέτρο αποτρέπει ή μειώνει την τυχαία παγίδευση θαλασσοπουλιών. Παράλληλα, μέσα από μία σειρά εργασίες πεδίου που υλοποιήθηκαν, συγκεντρώθηκαν πολλά ενδιαφέροντα και χρήσιμα στοιχεία για τη μέθοδο τροφοληψίας των Μύχων όπως και για την τοπική αλιευτική ενασχόληση και παράδοση. Τα αποτελέσματα αναμένονται μετά την ολοκλήρωση των επόμενων φάσεων και ελπίζουμε να είναι ωφέλιμα για τους παράκτιους ψαράδες όσο και για τα θαλασσοπούλια, με τα οποία μοιράζονται τη θάλασσα.
Η ολοκλήρωση της πρώτης φάσης της δράσης αλλά και οι εξαιρετικά χρήσιμες συνέργειες που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιό της, αποδεικνύουν και στην πράξη πως πρωτοβουλίες που ενθαρρύνουν τη συνεργασία και την ανταλλαγή γνώσης και εμπειρίας μεταξύ τοπικών φορέων και ειδικών, όπως το Πρόγραμμα PanPuffinus, μπορούν να συμβάλλουν ουσιαστικότερα και αποτελεσματικότερα στην αντιμετώπιση της τυχαίας παγίδευσης και άλλων κρίσιμων απειλών που αντιμετωπίζουν τα θαλασσοπούλια στη θάλασσα.
Το επόμενο διάστημα, οι καταγραφές θα συνεχιστούν και θα επεκταθούν και σε άλλα λιμάνια του Κόλπου Καλλονής καθώς και σε άλλα αλιευτικά εργαλεία, όπως τα παραγάδια που τοποθετούνται ολόγυρα της Λέσβου και σε άλλα νησιά.
Ευχαριστούμε θερμά τον Αγροτικό Αλιευτικό Σύλλογο Παράκτιας Επαγγελματικής Αλιείας Δήμου Δυτικής Λέσβου «Ο Μάκαρ» και συγκεκριμένα τους ψαράδες Μιχάλης Κασιώτης, Κώστας Μπίρης, Παναγιώτης Μπίρης, Γιάννης Νανίδης, Παναγιώτης Νανίδης, Σωτήρης Νανίδης, Γιάννης Νικολλέλης, Νίκος Σγούρης, Γιώργος Σγουρνιός, Λευτέρης Χρυσάφης που δέχτηκαν να συμμετάσχουν, αφιέρωσαν τον χρόνο τους και προσάρμοσαν το ψάρεμά τους για να μπορέσουν να δοκιμάσουν τα πειραματικά δίχτυα και για την φιλοξενία πάνω στα καΐκια τους! Τους εξωτερικούς συνεργάτες της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ που συμμετείχαν στη δράση Ben Metzger και Μιχάλη Χατζηκύρκα, την Ρωξάνη Ναασάν Άγα – Σπυριδοπούλου από την iSea, καθώς και την Ελένη Γαληνού για την συστηματική καταμέτρηση των Μύχων του Κόλπου.
Στο Πρόγραμμα LIFE PanPuffinus! συμμετέχουν επτά φορείς από πέντε χώρες (Ελλάδα, Μάλτα, Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία) με στόχο τη βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των ενδημικών ειδών Μύχου της Μεσογείου και των Βαλεαρίδων, διασφαλίζοντας ασφαλείς τόπους στη στεριά και τη θάλασσα. Οι δράσεις του Προγράμματος στην Ελλάδα υλοποιούνται από την Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία (BirdLife Ελλάδας) και τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.
Το πρόγραμμα πραγματοποιεί στοχευμένες δράσεις διατήρησης σε συνολικά 28 περιοχές του Δικτύου Natura 2000 της Μεσογείου κατά την περίοδο 2021-2025.
Στην Ελλάδα απαντά μόνο ο Μύχος της Μεσογείου, όπου αναπαράγονται 6.800 - 13.000 ζευγάρια, δηλαδή το 35% του παγκόσμιου πληθυσμού του είδους, σε 12 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ). Οι δράσεις που αφορούν τη χώρα μας περιλαμβάνουν 9 ΖΕΠ οι οποίες φιλοξενούν το 85% του εθνικού πληθυσμού (Κυκλάδες, Βόρεια Δωδεκάνησα, Σκύρος και Κόλπος Καβάλας).
Το Πρόγραμμα υλοποιείται με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη συγχρηματοδότηση του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη και του Πράσινου Ταμείου
