Τουλάχιστον τρία Όρνια νεκρά στην περιοχή του Εμπεσού Αιτωλοακαρνανίας, εν μέσω αναπαραγωγικής περιόδου
Σημαντικό πλήγμα δέχτηκε ο πληθυσμός των Όρνιων στην περιοχή του Εμπεσού Αιτωλοακαρνανίας (Όρη Βάλτου) την περίοδο των γιορτών, καθώς τρία πουλιά εντοπίστηκαν νεκρά στην ευρύτερη περιοχή, με τις μέχρι τώρα ενδείξεις να συνηγορούν πως πρόκειται σαφώς για περιστατικό παράνομης χρήσης δηλητηριασμένου δολώματος.
Μάλιστα, βάσει των όσων γνωρίζουμε για τον πληθυσμό της περιοχής μέσω της συστηματικής παρακολούθησης που υλοποιείται από την Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία και το Πρόγραμμα LIFE IP 4 NATURA [1], εκτιμάται ότι οι απώλειες είναι πιθανότατα μεγαλύτερες, καθώς τα νεκρά πουλιά εντοπίστηκαν σε διαφορετικά σημεία, ισχυρή ένδειξη ότι το δηλητήριο λειτούργησε βραδυφλεγώς στον οργανισμό τους και όχι ακαριαία. Κατά συνέπεια, είναι υπαρκτός ο κίνδυνος νεκρά Όρνια ή άλλα ζώα να βρίσκονται διασκορπισμένα στην περιοχή, αποτελώντας ενεργές εστίες δηλητηρίασης, τόσο για την άγρια ζωή, όσο και για δεσποζόμενα ζώα (ποιμενικούς σκύλους, κυνηγόσκυλα κ.ά.)!
Ο εντοπισμός του πρώτου νεκρού Όρνιου έγινε χάρη στη σήμανσή του με δορυφορικό πομπό [2], το στίγμα του οποίου υπέδειξε πως το πουλί είχε ακινητοποιηθεί. Αμέσως, σήμανε συναγερμός και, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, συνεργάτης της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ, μαζί με στέλεχος του Δασαρχείου Αμφιλοχίας, βρέθηκαν στο σημείο όπου και εντόπισαν το νεκρό Όρνιο. Το νεκρό πουλί μεταφέρθηκε με όλες τις απαραίτητες διαδικασίες στο Δασαρχείο Ιωαννίνων που διαθέτει τις απαραίτητες υποδομές για την προσωρινή διατήρηση των δειγμάτων και τη μετέπειτα αποστολή τους για τις απαραίτητες τοξικολογικές εξετάσεις.
Τις επόμενες δύο ημέρες στην επιχείρηση συμμετείχε και ο ΟΦΥΠΕΚΑ, καθώς στελέχη της Μονάδας Διαχείρισης (ΜΔ) Προστατευόμενων Περιοχών Κοιλάδας Αχελώου και Αμβρακικού Κόλπου μετέβησαν στην περιοχή για να περισυλλέξουν το δεύτερο νεκρό Όρνιο, που στο μεταξύ είχε επίσης εντοπιστεί νεκρό. Παράλληλα, σε συνεργασία με στελέχη του Δασαρχείου και της τοπικής Μονάδας Διαχείρισης, την περιοχή επισκέφτηκε και η Ειδική Μονάδα Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων (ΕΜΑΔΔ) που ανήκει στη Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κεντρικής Μακεδονίας, με τον εκπαιδευμένο σκύλο «Μπόρα» που, μαζί με τη χειρίστριά του, πραγματοποίησε έρευνα στην περιοχή και κυρίως σε ορεινή θέση όπου υπάρχουν ενδείξεις ότι έγινε η τοποθέτηση του πιθανού δολώματος.
Λίγες ημέρες αργότερα εντοπίστηκε νεκρό και τρίτο Όρνιο, το οποίο έφερε και αυτό δορυφορικό πομπό. Σε μία -δυστυχώς όχι ασυνήθιστη- ειρωνεία της τύχης, το συγκεκριμένο Όρνιο, γνωστό με το όνομα «GIANNIS», είχε δηλητηριαστεί ξανά αλλά κατάφερε να επιβιώσει στο προηγούμενο μεγάλο περιστατικό δηλητηρίασης στην Αιτωλοακαρνανία, κοντά στα Στενά Κλεισούρας το 2020 [3]. Ο «GIANNIS» είχε αναπαραχθεί τρεις διαδοχικές χρονιές στην αποικία του Εμπεσού, γεγονός που εντείνει τις επιπτώσεις του περιστατικού στον τοπικό πληθυσμό των Όρνιων, λαμβάνοντας υπόψη, μάλιστα, ότι έχουν ήδη μπει στην αναπαραγωγική τους περίοδο.
Το συγκεκριμένο περιστατικό, μαζί με εκείνο που σημειώθηκε πρόσφατα στον Έβρο με τους νεκρούς Χρυσαετούς [4], έρχεται στο τέλος μιας χρονιάς που σε γενικές γραμμές είχε σχετικά λίγα μείζονα κρούσματα δηλητηρίασης, ως αποτέλεσμα και μίας ευρύτερης ενεργοποίησης σε προληπτικό επίπεδο από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (ΟΦΥΠΕΚΑ, περιβαλλοντικές οργανώσεις, Δασική Υπηρεσία κ.α.). Επειδή, ωστόσο, συχνά αρκεί η εγκληματική δράση ακόμη και ενός ανθρώπου να προξενήσει σοβαρή περιβαλλοντική ζημιά (όπως συνέβη άλλωστε και με την περίπτωση της κατάρρευσης της αποικίας Όρνιων του Νέστου το 2012) [5], επιβάλλεται να ενταθούν και οι προσπάθειες καταστολής του φαινομένου της χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων, δηλαδή της αξιοποίησης των στοιχείων που συλλέχθηκαν στο πεδίο για την ταυτοποίηση του δράστη και την προσαγωγή του στη δικαιοσύνη. Ήδη το Δασαρχείο Αμφιλοχίας διενεργεί έρευνα προς αυτή την κατεύθυνση.
Το επόμενο χρονικό διάστημα θα ενταθούν οι ενέργειες ενημέρωσης του τοπικού πληθυσμού σχετικά με τις καταστροφικές επιπτώσεις της χρήσης δηλητηρίων, αλλά και τη σημασία της διατήρησης των γυπών, που αποτελούν τα συχνότερα θύματα της παράνομης αυτής πρακτικής.
Στο πλαίσιο αυτό, απευθύνουμε κάλεσμα προς τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας, ώστε σε περίπτωση εντοπισμού νεκρών πουλιών ή άλλων ζώων στην ύπαιθρο, να ενημερώσουν άμεσα:
- Τη Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κοιλάδας Αχελώου και Αμβρακικού Κόλπου, στο τηλ. 26810 71919
- Το Δασαρχείο Αμφιλοχίας στο τηλ. 26420 22220
- Την Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία στα τηλ. 210 8228704 & 210 8227937 (καθημερινά 9:00-17:00).
Σημειώσεις
[1] Στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE IP 4 NATURA υλοποιείται το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τρία πτωματοφάγα είδη πτηνών (Όρνιο, Μαυρόγυπας, Γυπαετός).
[2] Ο δορυφορικός πομπός του νεκρού Όρνιου είχε τοποθετηθεί από την Βουλγάρικη οργάνωση Fund for Wild Flora and Fauna (FWFF) και ο εντοπισμός του έγινε μετά από πληροφόρηση που έφτασε στον σταθμό παρακολούθησης δορυφορικών πομπών στο Δασαρχείο Ιωαννίνων.
[3] Έντεκα Όρνια θύματα δηλητηρίασης στην περιοχή του φαραγγιού της Κλεισούρας (2020).
[4] Δηλητηρίαση Χρυσαετών στον Έβρο (Δεκέμβριος 2023).
[5] Το 2012, στον Νέστο, ένα και μοναδικό δηλητηριασμένο δόλωμα είχε ως αποτέλεσμα τον αφανισμό της μεγαλύτερης (τότε) αποικίας όρνιων στην ηπειρωτική Ελλάδα, η οποία έχει αρχίσει να ανακάμπτει σταδιακά μετά από πολλά χρόνια.