Η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας να ανακαλέσει άμεσα τις νέες άδειες αιολικών στα Ακαρνανικά Όρη
Μάρτυρες μίας απίστευτης μεθόδευσης προκειμένου να αδειοδοτηθεί μεγάλος αριθμός Αιολικών Σταθμών (ΑΣΠΗΕ) στα Ακαρνανικά όρη γινόμαστε αυτές τις ημέρες, με αρνητική πρωταγωνίστρια την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας (ΠΔΕ). Μέσα σε ένα μήνα, η ΠΔΕ εξέδωσε άδειες για έξι (6) ΑΣΠΗΕ κατηγορίας Β (μικρότερων από 10 MW) στην καρδιά των Ακαρνανικών Ορέων (1), ακόμα και στην κορυφογραμμή του αλώβητου μέχρι σήμερα από παρεμβάσεις Μπούμιστου!
Όλοι οι ΑΣΠΗΕ βρίσκονται εντός της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά GR090 «Όρη Ακαρνανικά» και σε κοντινή απόσταση από την περιοχή NATURA GR2310011 «Όρος Τσέρεκας (Ακαρνανικά)».
Ενώ λοιπόν:
- είναι γνωστό πλέον στην κοινή γνώμη της Αιτωλοακαρνανίας (και όχι μόνο) πως βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη Ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE (LIFE IP 4 NATURA) εθνικής εμβέλειας για την προστασία του Όρνιου (2), με συντονιστή το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας,
- είναι γνωστό πώς τα Ακαρνανικά Όρη αποτελούν περιοχή ιδιαίτερης κρισιμότητας για την επιβίωση του είδους, αφού φιλοξενούν τη μεγαλύτερη αναπαραγωγική αποικία του στην ηπειρωτική Ελλάδα και την περίοδο Οκτώβριο – Μάιο καταγράφονται συγκεντρώσεις έως και άνω των 60 ατόμων,
- το Όρνιο χαρακτηρίζεται ως Κρισίμως Κινδυνεύον στην ηπειρωτική Ελλάδα και η απειλή «Πρόσκρουση σε ανεμογεννήτριες» χαρακτηρίζεται ως Υψηλής Σημασίας στο θεσμοθετημένο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τρία είδη γυπών, καθώς το Όρνιο είναι από τα πλέον ευάλωτα είδη σε επιπτώσεις από ανεμογεννήτριες (3),
η ΠΔΕ προχώρησε στην αδειοδότηση των έξι – μέχρι σήμερα - ΑΣΠΗΕ στα Ακαρνανικά όρη χωρίς να θεωρήσει σκόπιμο όχι μόνο να ζητήσει τη συνδρομή του Προγράμματος LIFE στην αξιολόγηση των αιτήσεων, με βάση τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, τα οποία και απαιτούνται βάσει της κείμενης νομοθεσίας και έχει στη διάθεσή του το Πρόγραμμα LIFE, αλλά ούτε καν να ενημερώσει για έργα που πρόκειται να λάβουν χώρα στις περιοχές υλοποίησης του Προγράμματος.
Ωστόσο από εδώ και πέρα ξεκινάνε τα ακόμα πιο περίεργα γεγονότα:
- Η ΠΔΕ ζήτησε στις 23.11 τη γνωμοδότηση του Φορέα Διαχείρισης (ΦΔ) Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου – Ακαρνανικών Ορέων επί των μελετών (Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση, ΕΟΑ) για δύο από τους ΑΣΠΗΕ, όπως είναι ευνόητο από το στιγμή που οι θέσεις εγκατάστασης αποτελούν σημαντικούς βιότοπους για το βασικό είδος χαρακτηρισμού της προστατευόμενης περιοχής των Ακαρνανικών Ορέων και επομένως κύριο αντικείμενο προστασίας του ΦΔ. Παρ’ όλα αυτά, η ΠΔΕ δεν περίμενε να λάβει τη γνώμη του ΦΔ και εξέδωσε την άδεια για τους δύο ΑΣΠΗΕ στις 26.11, μόλις 3 ημέρες μετά! Ο ΦΔ, βέβαια, έστειλε αρνητική γνώμη, αρχικά για τον έναν σταθμό, σε πολύ σύντομο διάστημα, στην οποία τεκμηριώνεται σε απόλυτο βαθμό και με ακλόνητα επιστημονικά δεδομένα η ασυμβατότητα του έργου με την προστασία του Όρνιου στην περιοχή, και καταδεικνύεται η πλήρης ανεπάρκεια της ΕΟΑ.
- Η ΠΔΕ παρέκαμψε πλήρως τον ΦΔ στη διαδικασία των υπόλοιπων τεσσάρων ΑΣΠΗΕ και δεν ζήτησε καν τη γνώμη του, παρά το γεγονός πως και οι υπόλοιπες θέσεις βρίσκονται εντός του κρίσιμου βιότοπου των Όρνιων.
- Οι φορείς ανάπτυξης και των έξι ΑΣΠΗΕ έχουν κοινή έδρα, αφού πρόκειται για «Ενεργειακές Κοινότητες» που έχει συστήσει η Ένωση Αγρινίου (4): οι εν λόγω «Ενεργειακές Κοινότητες έχουν λάβει άδεια παραγωγής για 13 ΑΣΠΗΕ της μίας ανεμογεννήτριας έκαστος (!) εντός της προστατευόμενης περιοχής των Ακαρνανικών Ορέων, οι οποίοι φαίνεται ότι σταδιακά μπαίνουν σε καθεστώς οριστικής αδειοδότησης. Πρόκειται δηλαδή για μία οφθαλμοφανέστατη περίπτωση «σαλαμοποίησης» ενός ενιαίου μεγάλου έργου σε πολλά μικρά από τον ίδιο φορέα, στην ίδια περιοχή και με τα ίδια χαρακτηριστικά, τα οποία έχουν πολύ πιο απλή αδειοδοτική διαδικασία (5). Η πρακτική αυτή, όμως, έχει ήδη κριθεί παράτυπη με απόφαση του ΣτΕ και με εφαρμοστική απόφαση του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής για ανάλογη περίπτωση στα Τρίκαλα (6).
- Η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ έχει ζητήσει από τις 9.12 από τις υπηρεσίες της ΠΔΕ να ενημερωθεί για ποιους ΑΣΠΗΕ έχουν υποβληθεί αιτήσεις για αδειοδότηση, προκειμένου να τις αξιολογήσει σε σχέση με πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα (7) για την παρουσία του Όρνιου στην περιοχή και να ενημερώσει σχετικά την ΠΔΕ. Η ΠΔΕ δεν έχει δώσει καμία απάντηση στην επιστολή και ενδιαμέσως έδωσε άδειες σε τέσσερις ΑΣΠΗΕ. Μάλλον δεν πρόκειται για σύμπτωση το γεγονός ότι η αντιπαραβολή των θέσεων εγκατάστασης των έξι ΑΣΠΗΕ με τα δεδομένα από δορυφορικούς πομπούς καταδεικνύουν ξεκάθαρα ότι όλοι τους εμπίπτουν εντός του ζωτικού χώρου των Όρνιων στα Ακαρνανικά, δηλαδή είναι θέσεις με πολύ συχνή παρουσία και μεγάλο αριθμό πτήσεων – κατά συνέπεια η εγκατάσταση των ανεμογεννητριών, κάθε μία ανεξάρτητα αλλά κυρίως αθροιστικά (και μαζί με τις ήδη εγκατεστημένες), αναμένεται να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στον ήδη απειλούμενο πληθυσμό του Όρνιου.
Προφανώς τα ερωτήματα που εγείρονται από τους χειρισμούς της ΠΔΕ είναι πολλά και πιεστικά. Αυτό που προέχει, ωστόσο, αυτή τη στιγμή είναι η ανάκληση των επίμαχων αποφάσεων, όπως ζητάει με επείγουσα επιστολή της (28.12) η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ από την πολιτική ηγεσία της Περιφέρειας και τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΕΝ. Οποιαδήποτε άλλη εξέλιξη από αυτή θα αποτελεί σοβαρό θεσμικό και νομικό ατόπημα, ευθεία απειλή για τη βιοποικιλότητα της Αιτωλοακαρνανίας και θα θέσει σε κίνδυνο την αποδοτικότητα της Ευρωπαϊκής χρηματοδότησης για την προστασία απειλούμενων ειδών – και φυσικά η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ θα προβεί σε όλες τις δέουσες ενέργειες για να αποτρέψει αυτά τα ενδεχόμενα.
Στα Ακαρνανικά έχουν ήδη εγκατασταθεί 12 ανεμογεννήτριες που αποτελούν διαρκή απειλή για τον πληθυσμό των Όρνιων.
Ένας από τους ΑΣΠΗΕ (ΚΟΡΦΟΥΛΑ) πρόκειται να εγκατασταθεί στην κορυφογραμμή του αλώβητου μέχρι σήμερα από παρεμβάσεις Μπούμιστου!
Δύο εικόνες, χίλιες λέξεις: τα σημεία στη δεξιά εικόνα απεικονίζουν τα στίγματα – θέσεις από δορυφορικό πομπό τοποθετημένο σε ένα (1) Όρνιο, τη στιγμή που από Οκτώβριο μέχρι Μάιο συγκεντρώνονται στα Ακαρνανικά έως και πάνω από εξήντα (60) Όρνια.
Οι 6 αδειοδοτημένοι ΑΣΠΗΕ βρίσκονται εντός του ζωτικού χώρου των Όρνιων, δηλαδή θέσεις με πολύ συχνή παρουσία και μεγάλο αριθμό πτήσεων (χάρτης από την εργασία των Peshev et al., 2021).
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
[1] Πρόκειται για τις αποφάσεις υπαγωγής σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ) των αιολικών σταθμών ΠΥΡΓΟΣ (ΑΔΑ: ΩΥ6Η7Λ6-007), ΠΕΡΓΑΝΤΗ (ΑΔΑ: ΨΧΗΣ7Λ6-ΜΝ6), ΚΟΚΚΙΝΑΣ (ΑΔΑ: 9ΖΞΔ7Λ6-ΦΔΤ), ΒΑΜΒΑΚΑΣ (ΑΔΑ: ΩΦΧΟ7Λ6-ΞΞΝ), ΚΟΡΦΟΥΛΑ (ΑΔΑ: ΩΦΚΤ7Λ6-1ΑΙ), ΑΜΑΛΙΑΡΗ (ΑΔΑ: 6ΧΟΥ7Λ6-ΨΙ7)
[2] Για την προστασία του Όρνιου, του Γυπαετού και του Μαυρόγυπα υλοποιείται Εθνικό Σχέδιο Δράσης (ΕΣΔ) στο πλαίσιο του έργου LIFE-IP 4 NATURA (LIFE16 IPE/GR/000002) «Ολοκληρωμένες δράσεις για τη διατήρηση και διαχείριση των περιοχών του δικτύου Natura 2000, των ειδών, των οικοτόπων και των οικοσυστημάτων στην Ελλάδα». Το εν λόγω ΕΣΔ εγκρίθηκε και θεσμοθετήθηκε με την Υπουργική Απόφαση ΥΠΕΝ/ΔΔΦΠΒ/68086/2149 η οποία δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ B’ 3663/09.08.2021)
[3] Σύμφωνα με εκτιμήσεις ορνιθολόγων, στην Ισπανία σκοτώνονται τουλάχιστον 700 Όρνια από πρόσκρουση σε ανεμογεννήτριες https://www.4vultures.org/a-wind-farm-in-navarre-kills-one-vulture-every-three-days, ενώ και στην Ελλάδα, παρά τη σοβαρότατη υποκαταγραφή των περιστατικών πρόσκρουσης, τα Όρνια είναι τα συχνότερα θύματα προσκρούσεων σε ΑΣΠΗΕ, κυρίως σε Θράκη και Κρήτη (τουλάχιστον 3 καταγραμμένα περιστατικά μόνο το 2021).
[5] Τα εν λόγω έργα κατατάσσονται στην Κατηγορία Β, για την οποία – σε αντίθεση με τα έργα κατηγορίας Α - δεν απαιτείται υποβολή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), δεν προβλέπεται η ανάρτηση των φακέλων αδειοδότησης στην ιστοσελίδα του Ηλεκτρονικού Περιβαλλοντικού Μητρώου και δεν προβλέπεται διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης – με λίγα λόγια, το θεσμικό πλαίσιο «κλείνει το μάτι» στους φορείς των έργων να τα σπάνε σε μικρότερα για να έχουν ευνοϊκό καθεστώς αδειοδότησης.
[6] «Τέλος σε κατατμήσεις έργων ΑΠΕ θέτει το ΥΠΕΝ – Διακοπή αδειοδότησης 4 έργων» https://dasarxeio.com/2021/05/13/96789/»
[7] Τα τελευταία χρόνια η γνώση για την παρουσία και τις κινήσεις των Όρνιων έχει βελτιωθεί θεαματικά με την ολοένα αυξανόμενη τοποθέτηση δορυφορικών πομπών σε πουλιά. Με βάση αυτά τα δεδομένα δημοσιεύτηκε επιστημονική εργασία από τους Peshev et al (2021) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8405602/ όπου αποτυπώνεται ο ζωτικός χώρος (home range) και οι πυρήνες κατανομής (core areas) των Όρνιων στη Βαλκανική χερσόνησο.
