Κείμενο: Γιώργος Χανδρινός | Δεκέμβριος 2023, από την έκδοση 40 ΧΡΟΝΙΑ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ
Όταν ο κατάλογος των πουλιών της χώρας σου περιλαμβάνει είδη παγκοσμίως απειλούμενα έχεις κάθε λόγο να είσαι υπερήφανος. Ταυτόχρονα ωστόσο δεν μπορείς παρά να αισθάνεσαι το βάρος της ευθύνης που σου αναλογεί προκειμένου να ληφθεί κάθε μέτρο έτσι ώστε τα πουλιά αυτά και οι βιότοποι τους να προστατεύονται ουσιαστικά. Από τα πρώτα κιόλας χρόνια της 40χρονης πορείας της, η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ ασχολήθηκε κατά προτεραιότητα με τέτοια είδη, όπως τα αρπακτικά, οι πελεκάνοι κ.λπ. Μεταξύ αυτών, το πιο εμβληματικό είδος ήταν αναμφίβολα η Λεπτομύτα Numenius tenuirostris για την οποία η Ελλάδα απεδείχθη ότι ήταν χώρος παγκοσμίου σημασίας: από την πρώτη καταγραφή (Κέρκυρα, 1857) έχουμε καταχωρήσει συνολικά 104 παρατηρήσεις, στην πλειονότητά τους κατά τη μετανάστευση και κυρίως στο Δέλτα Έβρου, το Πόρτο Λάγος και το Δέλτα Αξιού.
Οι πρώτες συντονισμένες προσπάθειες καταγραφής και μελέτης της Λεπτομύτας στην Ελλάδα ξεκίνησαν από την Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία στο Δέλτα Έβρου στα 1987-88 στο πλαίσιο ειδικού προγράμματος (μαζί με την Νανόχηνα) που χρηματοδότησε η RSPB. Οι έρευνες συνεχίστηκαν με τη βοήθεια της BirdLife International, ενώ ακολούθησε η παρέμβαση της Ε.Ε. που χρηματοδότησε περαιτέρω καταγραφές στο πλαίσιο του Προγράμματος EU/ACNAT (1993/1994), τώρα πλέον με την ενεργό συμμετοχή του Βασιλικού Ινστιτούτου Φυσικών Επιστημών του Βελγίου (IRSNB).
Το ουσιαστικότερο βήμα για την προστασία του είδους ήταν το διεθνές Πρόγραμμα LIFE (LIFE95 ΝΑΤ/GR-001111) που διήρκεσε τέσσερα χρόνια (1.10.1995 - 30.6.1999) και οδήγησε -με επιτυχία- σε σαφή μέτρα προστασίας του είδους και ολοκληρωμένης διαχείρισης των βιοτόπων του στη χώρα μας και όχι μόνο. Παρότι η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ δεν συμμετείχε επισήμως στο εν λόγω πρόγραμμα, μέσω του δικτύου των παρατηρητών της συνέβαλε σημαντικά στην υλοποίησή του. Λίγα χρόνια αργότερα (2009), η Επιστημονική Επιτροπή της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ, σε συνεργασία με την Επιτροπή Αξιολόγησης Ορνιθολογικών Παρατηρήσεων (ΕΑΟΠ) συγκρότησε ειδική Ομάδα Εργασίας που προχώρησε σε νέα επεξεργασία της υπάρχουσας βάσης δεδομένων για το είδος, εξέδωσε ενημερωτικό υλικό κ.λπ. Ενδεικτικά, το πρώτο τρίμηνο του προγράμματος συνολικά 24 άτομα πραγματοποίησαν 51 εξορμήσεις «χτενίζοντας» 22 υγρότοπους, παρότι δε δεν καταγράφηκε καμία Λεπτομύτα, συλλέχθηκαν πολύτιμα δεδομένα για άλλα παρυδάτια και τα ενδιαιτήματα τους.
Μία Λεπτομύτα που παρατηρήθηκε στο Μεσολόγγι στις 3.5.1999 είναι η τελευταία καταγραφή του είδους στην Ελλάδα. Δυστυχώς, τα τελευταία 15-20 χρόνια δεν έχουν καταγραφεί πουθενά Λεπτομύτες στη Δυτική Παλαιαρκτική, πολλοί δε πιστεύουν ότι το είδος έχει πλέον εξαφανιστεί. Σε κάθε περίπτωση η αναζήτηση αυτού του τόσο σπάνιου πουλιού εκείνα τα χρόνια παραμένει μία μοναδική εμπειρία για όσους είχαμε την τύχη να τη ζήσουμε...
