Οι παπαγάλοι ή ψιττακοί είναι τυπικά πουλιά των τροπικών και υποτροπικών περιοχών. Κάποια είδη ωστόσο ζουν σε μέρη με εύκρατο κλίμα ή σε ψηλά βουνά τροπικών περιοχών όπου συχνά επικρατεί κρύο.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έχουν αρχίσει να εδραιώνονται πληθυσμοί ελεύθερων παπαγάλων στην Ελλάδα. Η εμφάνισή τους οφείλεται αποκλειστικά στο εμπόριο άγριας ζωής. Κανένας δεν έφθασε μόνος του εδώ από τα μακρινά μέρη της φυσικής του εξάπλωσης.
Τα προηγούμενα χρόνια εμφανίζονταν τακτικά δραπέτες-παπαγάλοι καθώς είναι ιδιαίτερα δημοφιλή κατοικίδια πτηνά συντροφιάς. Αρκετά είδη δεν κατάφεραν να επιζήσουν ελεύθερα στη φύση. Ακόμη και οι Μελοψιττακοί Mellopsittacus undulatus, που είναι τα δημοφιλέστερα παπαγαλάκια σε όλον τον κόσμο και συχνά καταλήγουν έξω από το κλουβί τους, δεν έχουν καταφέρει να εδραιωθούν παρά μονάχα σε ελάχιστες περιοχές.
Λίγα είδη ωστόσο κατάφεραν να εδραιωθούν στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες με εύκρατο κλίμα. Γενικά φαίνεται να είναι ευπρόσδεκτοι τόσο για την ασυνήθιστη και εξωτική εμφάνισή τους όσο και για τα πανέμορφα χρώματά τους.
Ως εξωτικά, «εισβλητικά»*, είδη οι παπαγάλοι είναι πιθανόν να επηρεάζουν τα οικοσυστήματα στα οποία εμφανίζονται.
Προς το παρόν οι παπαγάλοι περιορίζονται μέσα σε σύγχρονες μεγαλουπόλεις καταλαμβάνοντας μια καινούργια θέση (θώκο) σε ένα καινούργιο επίσης περιβάλλον που είναι έντονα ανθρωπογενές. Σε αυτό επικρατούν εξωτικά συνήθως φυτά στους ελεύθερους χώρους αλλά και φιλοζωικά ήθη στους ανθρώπους.
(*γι' αυτό προτείνεται για τα εξωτικά είδη ο χαρακτηριστικός όρος «εισβλητικά» αν και η εισβολή, ως έννοια, αναφέρεται σε βίαιη εμφάνιση).
Είδη παπαγάλων στην Ελλάδα
Κατά καιρούς δραπετεύουν παπαγάλοι διαφορετικών ειδών στην ελληνική ύπαιθρο. Στα είδη που έχουν καταφέρει να επιβιώσουν για πολλά χρόνια σε ελεύθερη κατάσταση ή ακόμη και να αναπαραχθούν περιλαμβάνονται:
Δαχτυλιδολαίμης Ψιττακίσκος («Πράσινος παπαγάλος») Psittacula krameri
Εμφάνιση: Καταπράσινος με κόκκινο ράμφος. Αρσενικός με μαύρο και ροζ περιλαίμιο.
Γεωγραφική εξάπλωση: Οι φυσικοί πληθυσμοί εντοπίζονται σε δύο διαφορετικές περιοχές στην Αφρική και την Ασία αντίστοιχα. Στην Αφρική ζουν σε μια ζώνη νότια της ερήμου Σαχάρας. Στην Ασία ζουν στην Ινδία και τις γύρω χώρες. Είναι από τα λίγα είδη παπαγάλων που έχουν προσαρμοστεί σε διαταραγμένα περιβάλλοντα εκμεταλλευόμενοι την αποψίλωση των δασών και την αστικοποίηση. Πουλιά που διακινήθηκαν μέσω του εμπορίου άγριας ζωής έχουν αποικίσει πολλές πόλεις στον κόσμο, ακόμη και στη βόρεια Ευρώπη.
Άλλα στοιχεία: Σε κάποιες περιοχές της φυσικής του εξάπλωσης, όπως για παράδειγμα στους πρόποδες των Ιμαλαϊων, ανέχεται ψυχρούς χειμώνες.
Ευπατρίδης Ψιττακίσκος (Αλεξανδρινός παπαγάλος) Psittacula eupatria
Εμφάνιση: Καταπράσινος με κόκκινο ράμφος αλλά και μια κόκκινη στάμπα σε κάθε φτερούγα. Αρσενικός με μαύρο και ροζ περιλαίμιο.
Γεωγραφική εξάπλωση: Οι φυσικοί πληθυσμοί εντοπίζονται μόνο στην Ασία, στις χερσονήσους της Ινδίας και της Ινδοκίνας. Πουλιά που διακινήθηκαν μέσω του εμπορίου άγριας ζωής έχουν αποικίσει αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις, βόρεια έως την Γερμανία και Ολλανδία.
Άλλα στοιχεία: Η διεθνής επιστημονική («λατινική») ονομασία του είδους προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «ευπατρίδης» που σημαίνει «ο γιος καλού / ευγενούς πατέρα».
Μυοψιττακός Myiopsitta monachus
Εμφάνιση: Γενικά πράσινος με γκρίζο στήθος και μέτωπο. Έντονο μπλε στις άκρες των φτερούγων. Ράμφος ανοιχτό πορτοκαλί-ροζ. Φύλα παρόμοια.
Γεωγραφική εξάπλωση: Οι φυσικοί πληθυσμοί εντοπίζονται μόνο στη νότια Αμερική (Βραζιλία, Βολιβία, Αργεντινή, Παραγουάη). Πουλιά που διακινήθηκαν μέσω του εμπορίου άγριας ζωής έχουν αποικίσει αρκετές πόλεις του κόσμου σε Ευρώπη, Αμερική, Ιαπωνία και αλλού.
Άλλα στοιχεία: Είναι το μοναδικό είδος παπαγάλου που χτίζει κλαδόπλεκτες φωλιές. Συνήθως οι φωλιές είναι κοινοβιακές και μπορεί να περιέχουν περισσότερα από 10 ζεύγη. Η διεθνής επιστημονική («λατινική») ονομασία του γένους προέρχεται από τη σύνθεση των αρχαίων ελληνικών λέξεων για το ποντίκι (μυς) και τον παπαγάλο (ψιττακός). Το χρώμα του κεφαλιού του παραπέμπει στο γκρίζο τρίχωμα του ποντικού.
Φαιοκέφαλος (της Σενεγάλης) Poicephalus senegallus
Εμφάνιση: Γενικά πράσινος με κίτρινη-πορτοκαλί κοιλιά και σκούρο γκρι κεφάλι. Φύλα παρόμοια.
Γεωγραφική εξάπλωση: Οι φυσικοί πληθυσμοί εντοπίζονται μόνο στην δυτική Αφρική από τη Σενεγάλη μέχρι τη Νιγηρία και το Βόρειο Καμερούν.
Άλλα στοιχεία: Από τα πιο διαδεδομένα είδη αφρικάνικων παπαγάλων που έχουν χρησιμοποιηθεί ως «πτηνά συντροφιάς». Ωστόσο, μόνο πουλιά που έχουν μεγαλώσει σε ανθρώπινα χέρια είναι γενικά φιλικά με τον άνθρωπο. Η διεθνής επιστημονική («λατινική») ονομασία του γένους βασίζεται σε δύο ελληνικές λέξεις: φαιός (γκρίζος) και «κεφάλι».