Πώς οι παρατηρητές πουλιών μπορούν να συμβάλλουν στην πρόληψη της εξάπλωσης της γρίπης των πτηνών στη χώρα μας
Η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, μαζί με εταίρους της BirdLife International σε όλο τον κόσμο, παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις με τη γρίπη των πουλιών (avian influenza). Από το 2021 έχουν καταγραφεί κρούσματα γρίπης σε όλες τις ηπείρους. Τα περισσότερα αφορούν σε θαλασσοπούλια, ερωδιούς, αρπακτικά, πελεκάνους, γερανούς και κύκνους ενώ αυξάνονται και οι περιπτώσεις σε θηλαστικά όπως φώκιες, βίδρες και αλεπούδες [1].
Κρούσματα έχουν εντοπιστεί ακόμα και στην Ανταρκτική όπου φωλιάζουν χιλιάδες θαλασσοπούλια, με πιθανές καταστροφικές συνέπειες για τους πληθυσμούς τους [2]. Στην Ευρώπη, σημαντικά κρούσματα καταγράφηκαν το 2022 και το 2023, αποδεκατίζοντας πολλές αποικίες θαλασσοπουλιών, ενώ στην Ελλάδα το 2022, βρέθηκαν νεκροί πάνω από 1.700 Αργυροπελεκάνοι, αριθμός που αντιστοιχεί σε 60% του συνολικού πληθυσμού της αποικίας [3] & [5].
Κάθε χρόνο παρουσιάζεται αύξηση κρουσμάτων στα υδρόβια πουλιά αυτή την εποχή, δηλαδή όταν μετακινούνται ή έχουν μετακινηθεί ήδη στους τόπους όπου θα διαχειμάσουν [3].
Μπορείτε να δείτε την πιθανότητα παρουσίας κρουσμάτων αλλά να παρακολουθείτε και την πραγματική καταγραφή των κρουσμάτων μέσα από το Avian Influenza Warning Map της Ευρωπαικής Αρχής για την Ασφάλεια Τροφίμων (EFSA) σε συνεργασία με το EuroBirdPortal.
Η γρίπη των πτηνών στην Ελλάδα
Όπως κάθε χρόνο αυτή την εποχή, στη χώρα μας έχουν ήδη καταφθάσει ή βρίσκονται καθοδόν εκατοντάδες χιλιάδες υδρόβια πουλιά, κυρίως από τις βόρειες χώρες, τα οποία θα γεμίσουν τους ελληνικούς υγρότοπους. Δεν είναι απίθανο κάποια από αυτά να είναι φορείς της γρίπης. Επίσης, πολύ σύντομα θα ξεκινήσει και η αναπαραγωγή των Αργυροπελεκάνων στις αποικίες τους στη Μικρή Πρέσπα, τη Λίμνη Κερκίνη, τη Λίμνη Χειμαδίτιδα, τη Λίμνη Κάρλα και τον Αμβρακικό Κόλπο ενώ ήδη κάποιοι Αργυροπελεκάνοι προετοιμάζουν τις φωλιές τους στη λιμνοθάλασσα της Κλείσοβας στο Μεσολόγγι.
Τα κρούσματα φέτος έχουν φτάσει ήδη έως και τη Αλβανία, επομένως είναι απαραίτητο να ληφθούν από τους αρμόδιους φορείς της χώρας μας όλα τα κατάλληλα μέτρα για τον έλεγχο μιας ενδεχόμενης εξάπλωσης και την αποφυγή περιστατικών μαζικής θανάτωσης πουλιών όπως εκείνη που συνέβη το 2022 στη Μικρή Πρέσπα αλλά και σε άλλες περιοχές της χώρας [4].
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να αποφευχθεί η εξάπλωση της γρίπης των πουλιών είναι η συστηματική παρακολούθηση των υγροτόπων με στόχο τον έγκαιρο εντοπισμό πιθανών κρουσμάτων γρίπης και την απομάκρυνσή τους.
Πώς μπορούν να βοηθήσουν παρατηρητές πουλιών και επισκέπτες των υγροτόπων:
Όσοι και όσες από εσάς βρεθούν το επόμενο διάστημα στο πεδίο για παρατήρηση πουλιών και ειδικά κοντά ή μέσα σε υγρότοπους, μπορείτε να συνδράμετε με τις παρατηρήσεις σας στον εντοπισμό πιθανών κρουσμάτων γρίπης.
Σε περίπτωση που εντοπίσετε κάποιο νεκρό άγριο ζώο, πουλί ή και θηλαστικό, ειδικά εάν είναι παραπάνω από ένα και βρίσκονται σε μικρή απόσταση μεταξύ τους, παρακαλούμε να επικοινωνήσετε άμεσα με την τοπική Κτηνιατρική Υπηρεσία ή την τοπική Μονάδα Διαχείρισης της Προστατευόμενης Περιοχής στην οποία βρίσκεστε για περαιτέρω οδηγίες.
Σε ζώντα πουλιά, συμπτώματα γρίπης μπορεί να είναι η ακινησία, η αδυναμία μετακίνησης και στήριξης του λαιμού σε όρθια θέση και το τρέμουλο. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ακουμπήσετε τα ζώα. Εφόσον αυτό συμβεί, πλύνετε καλά τα χέρια σας, τα ρούχα σας και απολυμάνετε τα παπούτσια σας έτσι ώστε να μην μεταφέρετε εν αγνοία σας τον ιό σε άλλες περιοχές.
Τηλέφωνα επικοινωνίας των κατά τόπους Μονάδων Διαχείρισης μπορείτε να βρείτε εδώ: Επικοινωνία - Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. (necca.gov.gr). Μπορείτε επίσης να επικοινωνήσετε μαζί μας στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. έτσι ώστε να καταχωρήσουμε και να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη του περιστατικού.
Εάν δεν μπορείτε τη δεδομένη στιγμή να επικοινωνήσετε με τις αρμόδιες υπηρεσίες, είναι πολύ σημαντικό να τραβήξετε φωτογραφίες, να λάβετε στίγμα GPS και να ενημερώσετε τις αρμόδιες υπηρεσίες ή την ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ το συντομότερο δυνατό.
Στους παρακάτω συνδέσμους μπορείτε να βρείτε επιπλέον χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τη γρίπη των πτηνών:
- ΥΑ 192/41388/09.02.2023 (ΦΕΚ Β΄ 775) «Εφαρμογή προγράμματος επιζωοτιολογικής διερεύνησης της Γρίπης των Πτηνών για το έτος 2023»
- Ενημερωτικό σημείωμα από τη Σύμβαση για τα Μεταναστευτικά Είδη σχετικά με τα πρόσφατα περιστατικά γρίπης ΕΔΩ
- Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με τη γρίπη των πτηνών σε υλικό ενημέρωσης της Εταιρίας Προστασίας Πρεσπών ΕΔΩ
- Αναλυτικές οδηγίες για άτομα τα οποία δουλεύουν με άγρια πουλιά ΕΔΩ
- Ανακοίνωση της Κτηνιατρικής Υπηρεσίας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας ΕΔΩ
[1] https://www.birdlife.org/news/2022/08/08/an-unprecedented-wave-of-avian-flu-has-been-devastating-bird-populations-across-the-northern-hemisphere/
[2] Mass deaths of elephant seals recorded as bird flu sweeps across the Antarctic | Antarctica | The Guardian
[3] Avian influenza overview September–December 2023 (wiley.com)
[4] Ενημέρωση για τις επιπτώσεις της γρίπης των πτηνών στους αργυροπελεκάνους στην Ελλάδας (spp.gr)
[5]: Alexandrou, O., M. Malakou, H. Nikolaou & G. Catsadorakis. 2023. Avian influenza and Dalmatian pelicans at Lesser Prespa Lake and southeastern Europe in 2022: events, lessons learned and future challenges. Society for the Protection of Prespa, Laimos Prespa. pp 29.
