ΝΕΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ
Δισεκατομμύρια μεταναστευτικά πουλιά μετακινούνται κάθε χρόνο μεταξύ των περιοχών αναπαραγωγής τους στην Ευρασία και των περιοχών διαχείμασής τους στην Υποσαχάρια Αφρική. Κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης, η πλειονότητα αυτών των πουλιών καλείται να διασχίσει το οικολογικό φράγμα που σχηματίζουν η έρημος Σαχάρα και η Μεσόγειος θάλασσα, ένα εξαιρετικά επικίνδυνο εγχείρημα.
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, το συγκεκριμένο τμήμα της διαδρομής αποτελεί το σημείο με τη μεγαλύτερη θνησιμότητα των πουλιών καθ' όλη τη διάρκεια του ετήσιου κύκλου τους. Οάσεις στη Σαχάρα, περιοχές με έντονη βλάστηση στη βόρεια Αφρική και νησιά της Μεσογείου χρησιμοποιούνται από τα πουλιά για ενεργειακό ανεφοδιασμό και ξεκούραση, γνωστά ως «ενδιάμεσοι μεταναστευτικοί σταθμοί» και είναι κρίσιμοι για την επιτυχημένη έκβαση του ταξιδιού τους.
Η κλιματική αλλαγή, όπως καταδεικνύει μια νέα μελέτη, αναμένεται να αναδιαμορφώσει δραματικά τα πρότυπα μετανάστευσης των στρουθιόμορφων πουλιών, δημιουργώντας σοβαρές προκλήσεις για την επιβίωσή τους. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ολοένα και πιο δυσμενείς κλιματικές συνθήκες θα καθιστούν δυσκολότερη τη διάσχιση του οικολογικού φράγματος Σαχάρας - Μεσογείου, ενώ θα συμβάλουν επίσης στη μείωση των κρίσιμων κατάλληλων ενδιάμεσων μεταναστευτικών σταθμών στη Βόρεια Αφρική. Αυτές οι αλλαγές θα περιορίσουν τις ευκαιρίες των πουλιών για ενεργειακό ανεφοδιασμό και ξεκούραση, αυξάνοντας τον κίνδυνο εξάντλησης των αποθεμάτων τους και θέτοντας σε σοβαρό κίνδυνο την επιτυχία της μετανάστευσής τους.
Βασικά συμπεράσαματα:
- Η έκταση του οικολογικού φράγματος που καλούνται τα μεταναστευτικά πουλιά να διασχίσουν θα αυξηθεί και παράλληλα οι κατάλληλοι ενδιάμεσοι μεταναστευτικοί σταθμοί θα περιοριστούν ή θα εξαλειφθούν. Η εξάλειψη των κατάλληλων ενδιάμεσων μεταναστευτικών σταθμών αναμένεται να επηρεάσει περισσότερο τα ενεργειακά αποθέματα των πουλιών που επιχειρούν τη διάσχιση του οικολογικού φράγματος Σαχάρας - Μεσογείου.
- Τα πουλιά που φτάνουν εξαντλημένα και αργοπορημένα σε ενδιαμέσους νησιωτικούς μεταναστευτικούς σταθμούς της Μεσογείου, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν σημαντικούς κινδύνους ως προς την επιβίωσή τους, δεδομένης της επιδείνωσης των συνθηκών ξηρασίας σε τοπικό επίπεδο.
- Οι συνθήκες ξηρασίας, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, μπορούν να προκαλέσουν καθυστερήσεις στη μετανάστευση και μείωση των αποθεμάτων ενέργειας κατά την άφιξη στη Μεσόγειο που κατ’ επέκταση μπορεί να επηρεάσει και την αναπαραγωγική τους επιτυχία ως αποτέλεσμα σωρευτικών επιδράσεων.
Η Κιτρινοστριτσίδα (Hippolais icterina) είναι ένα από τα μεταναστευτικά πουλιά που δακτυλιώνονται στα Αντικύθηρα και διασχίζουν το μεγάλο οικολογικό φράγμα Σαχάρας - Μεσογείου
Προεκτάσεις της μελέτης για τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος
Τα αποτελέσματα της μελέτης υπογραμμίζουν την επιτακτική ανάγκη λήψης μέτρων διατήρησης για την αντιμετώπιση της υποβάθμισης των νησιωτικών οικοσυστημάτων από την επικείμενη κλιματική αλλαγή, κατά μήκος όλης της Μεσογείου. Η προστασία κρίσιμων περιοχών ανεφοδιασμού, περιοχές που συνήθως παραβλέπονται, είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της επιβίωσης των μεταναστευτικών πουλιών. Τα μέτρα διατήρησης θα πρέπει να συνδυαστούν με συστηματικά προγράμματα παρακολούθησης του φαινομένου της μετανάστευσης και περαιτέρω έρευνα για την αποτελεσματική προσαρμογή των ειδών στις μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές συνθήκες.
Η μελέτη είναι διαθέσιμη
Η παρούσα μελέτη πραγματοποιήθηκε αξιοποιώντας δεδομένα του Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων (ΟΣΑ), που λειτουργεί από την Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία και αποτελεί τη βάση του μακροβιότερου προγράμματος παρακολούθησης της μετανάστευσης των πουλιών στην Ελλάδα.
Η μελέτη υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου «ROUTES» που υποστηρίζεται από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ). Η υλοποίηση του Προγράμματος γίνεται από το Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων σε συνεργασία με την Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία.
Καλαμοποταμίδα (Acrocephalus scirpaceus) | Photo: Γιώργος Αλεξανδρής
