Υπάρχουν αρκετά δάση στην Ελλάδα, κανένα όμως δεν μπορεί να συγκριθεί με το Παρθένο Δάσος Φρακτού. Είναι αναμφισβήτητα το σημαντικότερο δασικό σύμπλεγμα της χώρας και βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του νομού Δράμας. Αποτελεί τμήμα της οροσειράς της Κεντρικής Ροδόπης και χωρίζεται δυτικά από το δάσος Ελατιάς, νοτιοανατολικά από τον Φαρασινό ποταμό και το δάσος της Στάμνας. Οι έντονοι γεωλογικοί σχηματισμοί που το περιβάλλουν έχουν τον τρόπο να κρατούν καλά εγκλωβισμένη για αιώνες την εύθραυστη ομορφιά αυτού του τόπου. Σε αυτά τα επιβλητικά βράχια οφείλει άλλωστε και το όνομά του αυτό το μέρος.
Κείμενο & Φωτογραφίες: Αντώνης Στούμπας
Φρακτό ή Ζαγκραντένια σημαίνει "φραγμένο μέρος", λόγω της οργιώδους βλάστησης και των απότομων ορθοπλαγιών που καθορίζουν ως μοναδική είσοδο τη νότια πλευρά του. Ένα δάσος που είχε την τύχη να εξελιχθεί φυσικά και να μην διαταραχθεί από ανθρώπινες δραστηριότητες εδώ και τουλάχιστον 500 χρόνια. Κατάφυτο από οξιές, πεύκα, ερυθρελάτες, σημύδες, βελανιδιές και άλλα είδη, αυτό το ξεχωριστό οικοσύστημα έχει την ικανότητα να μεταμορφώνει μια απλή βόλτα στα μονοπάτια του σε μια μοναδική εμπειρία ζωής.
Το 1980 κηρύχθηκε Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης και από τότε μέχρι σήμερα βρίσκεται σε καθεστώς απόλυτης προστασίας. Με την παρουσία όλων σχεδόν των ειδών που ζουν στα ελληνικά βουνά, η περιοχή αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά ορεινά οικοσυστήματα. Το μεγάλο υψομετρικό εύρος του δάσους σε συνδυασμό με τη συνύπαρξη πυκνοδασωμένων πλαγιών, χαραδρών και ορθοπλαγιών δημιουργεί τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την καταγραφή πολυάριθμων ειδών χλωρίδας και πανίδας.
Το Δάσος Φρακτού φιλοξενεί έναν από τους μεγαλύτερους πληθυσμούς του Βαλκανικού Αγριόγιδου στη χώρα. Αποτελεί επίσης το νοτιότερο σημείο εξάπλωσης για είδη πουλιών που είναι περισσότερο διαδεδομένα στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, όπως ο περίφημος Αγριόκουρκος και η Δασόκοτα της Ροδόπης, είδη που λατρεύουν τις φωτεινές νοτιοανατολικές πλαγιές και τα υπέροχα ξέφωτα αυτού του δάσους. Κάτω από τη σκιά των πανύψηλων δέντρων ζουν και αναπαράγονται περισσότερα από 32 είδη θηλαστικών, ανάμεσα στα οποία η Καφέ Αρκούδα, το Ζαρκάδι, το Ελάφι, ο Λύκος, ο Αγριόχοιρος κ.ά. Πρόκειται για έναν θησαυρό που ο καθένας από εμάς έχει χρέος να σεβαστεί και να προστατέψει από τους εχθρούς του.
Δυστυχώς, όμως, ακόμα και τα παρθένα δάση έχουν εχθρούς. Τα τελευταία χρόνια έχουν παρατηρηθεί αρκετά περιστατικά λαθροθηρίας και λαθροϋλοτομίας στην περιοχή. Με βασικό κίνητρο το οικονομικό κέρδος, οι πληθυσμοί Αγριόγιδων, Ζαρκαδιών, Αγριόχοιρων και Ελαφιών απειλούνται συνεχώς από ομάδες λαθροκυνηγών που αρκετές φορές είναι εξοπλισμένοι ακόμα και με όπλα πολεμικού τύπου.
Μόνο θαυμασμό θα μπορούσε να νιώσει όποιος αντικρίζει για πρώτη φορά τον κήπο των Βράχων, ένα όμορφο πλάτωμα που βρίσκεται περικυκλωμένο από ορθοπλαγιές. Ένα υπέροχο σημείο θέας που στολίζεται από τους ήχους των μόνιμων κατοίκων του. Το κάλεσμα του Καρυοθραύστη, του Μαύρου Δρυοκολάπτη, του Πύρρουλα, είναι ήχοι που εύκολα μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή μας από την καθημερινή παράσταση του γοητευτικού αυτού τοπίου. Οι μυρωδιές των σάπιων φύλλων γίνονται ακόμα πιο έντονες με την πρωινή υγρασία. Το δάσος ξυπνάει με τον ήλιο να φανερώνεται πίσω από τα ανατολικά βραχώδη τείχη και ξαφνικά γεμίζει με τις πρωινές μελωδίες των φτερωτών του κατοίκων.
Οι παπαδίτσες, οι Τρυποφράχτες και οι Δεντροτσοπανάκοι είναι μερικά από τα πιο κοινά είδη που μπορεί να παρατηρήσει κανείς από την πρώτη στιγμή.
Ο Αγριόκουρκος όμως είναι κατά τη γνώμη μου ο βασικός στόχος για τους περισσότερους από εμάς. Ένα υπέροχο πουλί που απολαμβάνει την απέραντη ησυχία του κεντρικού πυρήνα του Παρθένου και όταν έρθει η κατάλληλη περίοδος, με τεντωμένο τον μακρύ του λαιμό προς τα πάνω, επιδεικνύει την πανέμορφη ουρά του στα θηλυκά του είδους.
Το ίδιο εντυπωσιακή είναι όμως και η βραδινή παράσταση: με τον έναστρο ουρανό να τονίζει τις σιλουέτες των κορυφογραμμών και το μοναδικό κάλεσμα του Χουχουριστή, του Αιγωλιού και της «μικρής» Σπουργιτόγλαυκας να δηλώνουν ότι βρισκόμαστε μέσα στην επικράτειά τους. Ακόμα ένα απαράμιλλο τοπίο ήχων σχηματίζεται μπροστά μας, που μας νανουρίζει μέχρι το πρωί.
Οι εκκωφαντικοί ήχοι των κεραυνών μετατρέπουν ολόκληρο το δάσος σ’ ένα τεράστιο ηχείο και παράλληλα οι δυνατοί ψυχροί άνεμοι καταφέρνουν να λυγίσουν και πολλές φορές να ρίξουν στο έδαφος τους γερασμένους κορμούς του. Κορμοί που δίνουν τη δυνατότητα στον Τριδάχτυλο Δρυοκολάπτη να φωλιάσει επάνω τους. Είναι πραγματικά συγκλονιστικές οι ξαφνικές καλοκαιρινές μπόρες του Φρακτού. Όλα τα παραπάνω είναι απλές εικόνες και συνηθισμένα φυσικά φαινόμενα που συνθέτουν την όμορφη ρουτίνα και δικαιολογούν απόλυτα το όνομα αυτού του δάσους.
Τα πάντα είναι έντονα στο Φρακτό. Ένας παράδεισος μέσα σε τρεις λέξεις: Παρθένο Δάσος Φρακτού.
Είμαι σίγουρος πως όποιος έχει επισκεφτεί αυτό το δάσος νιώθει ανάλογα...