Κάποτε τα Μετέωρα αποτελούσαν το προπύργιο του γύπα Ασπροπάρη στην Ελλάδα, με περισσότερα από 50 ζευγάρια να φωλιάζουν στους εμβληματικούς βράχους της περιοχής, ενώ το 1979 είχαν μετρηθεί στον παλιό σκουπιδότοπο της Καλαμπάκας 143 πουλιά. Περίπου 40 χρόνια μετά, ο ουρανός των Μετεώρων δεν είναι πια ο ίδιος. Φέτος, παρά τις εντατικές έρευνες της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας, είχε εντοπιστεί μόνο μία ενεργή επικράτεια. Σε αυτήν, παραμένει μόνο ένα αρσενικό πουλί που έρχεται στην περιοχή των Μετεώρων κάθε άνοιξη τουλάχιστον από το 2012, που παρατηρήθηκε για πρώτη φορά.
Αν και φέτος δυστυχώς ο διάσημος Ασπροπάρης με το παρατσούκλι «Στραβοουράς» δεν εμφανίστηκε στο καθιερωμένο ετήσιο ραντεβού του μαζί μας, μια νέα άφιξη αναπτέρωσε το ηθικό της Ομάδας του Προγράμματος LIFE «ΖΩΗ για τον Ασπροπάρη» και έφερε την ελπίδα: ένας νέος, νεαρής ηλικίας, Ασπροπάρης εμφανίστηκε στην περιοχή των Μετεώρων!
Ο νεαρός γύπας εντοπίστηκε αρχικά από κτηνοτρόφους στην περιοχή της Βλαχάβας, μέλη του Δικτύου ενάντια στα δηλητηριασμένα δολώματα που έχει δημιουργήσει η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ στην Καλαμπάκα και στα Τρίκαλα, οι οποίοι ενημέρωσαν αμέσως την Ομάδα Πεδίου της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ. Μετά από σχετικό «σκανάρισμα» της περιοχής διαπιστώθηκε ότι όντως πρόκειται για έναν νέο Ασπροπάρη, ένα πουλί ηλικίας 3ου έτους περίπου, που πιθανώς ψάχνει κάποια επικράτεια για να εγκατασταθεί και να αναπαραχθεί όταν ενηλικιωθεί. Μάλιστα, επισκέπτεται συχνά την ταΐστρα που λειτουργεί στην περιοχή ανελλιπώς από το 2013 και εφοδιάζεται σε τακτική βάση με ασφαλή τροφή για τον τοπικό πληθυσμό Ασπροπάρη.
Φαίνεται λοιπόν ότι τα Μετέωρα, το πάλαι ποτέ βασίλειο του Ασπροπάρη, εξακολουθούν να προσελκύουν τους απειλούμενους με εξαφάνιση γύπες! Η παρουσία νέων ατόμων νεαρής ηλικίας είναι άκρως σημαντική για την επιβίωση και την ανάκαμψη του πληθυσμού των Ασπροπάρηδων στα Μετέωρα αλλά και στην Ελλάδα. Οι παρατηρήσεις υπενήλικων ατόμων σε διάφορα μέρη των Βαλκανίων, που ψάχνουν περιοχές για τις μελλοντικές τους επικράτειες, όπως αυτό που παρατηρήθηκε στα Μετέωρα ή αυτό που παρατηρήθηκε στην Κρήτη τον φετινό Μάιο, είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρες για τον Βαλκανικό πληθυσμό του Ασπροπάρη.
Για να έχουν όμως μεγαλύτερες πιθανότητες να επιβιώσουν αυτά τα πουλιά, είναι απαραίτητη η συνέχεια των δράσεων προστασίας που υλοποιεί το Πρόγραμμα LIFE «ΖΩΗ για τον Ασπροπάρη» με στόχο τη μείωση των απειλών που αντιμετωπίζει το είδος, με κρισιμότερη από αυτές τα δηλητηριασμένα δολώματα.
Η δημιουργία δικτύων ανθρώπων της υπαίθρου και φορέων ενάντια στα δηλητηριασμένα δολώματα, η εφαρμογή πιλοτικών εναλλακτικών μεθόδων για την ελαχιστοποίηση της «σύγκρουσης» της κτηνοτροφίας με τα μεγάλα σαρκοφάγα, η απρόσκοπτη λειτουργία των Ομάδων Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων με τη χρήση ειδικά εκπαιδευμένων σκύλων, η δημιουργία και λειτουργία ταϊστρών, η παρακολούθηση των φωλιών Ασπροπάρη, η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση πολιτών και φορέων και η δημιουργία Προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και εφαρμογή του στα σχολεία των περιοχών όπου απαντούν οι Ασπροπάρηδες είναι μερικές από τις κρίσιμης σημασίας δράσεις για την προστασία του πιο απειλούμενου γύπα της Ευρώπης.
Ευχόμαστε οι τελευταίοι Ασπροπάρηδες των Μετεώρων να παραμείνουν ασφαλείς και την επόμενη χρονιά να επιστρέψουν και πάλι κοντά μας από την Αφρική, φέρνοντας στην περιοχή την παλαιά της αίγλη, ώστε οι επόμενες γενιές να μπορούν να δουν τον Ασπροπάρη να πετά στον ουρανό των Μετεώρων. Ο Τυροκόμ(π)ος ή Χελωνοφάης, όπως τοπικά ονομάζεται ο Ασπροπάρης, αποτελεί σύμβολο της περιοχής και είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την κτηνοτροφία και την τοπική παράδοση!
Είναι στο χέρι όλων μας λοιπόν, να μην αφήσουμε αυτό το εμβληματικό είδος – αναπόσπαστο μέρος της πολιτισμικής μας κληρονομιάς να χαθεί στη λήθη. Ας επιδείξουμε όλοι μηδενική ανοχή στα δηλητηριασμένα δολώματα!
Σημειώσεις:
1. Ο Ασπροπάρης είναι ο μοναδικός γύπας της Ευρώπης που μεταναστεύει. Κάθε χρόνο διανύει περισσότερα από 5.000 χιλιόμετρα για να φτάσει στις περιοχές αναπαραγωγής του στα Βαλκάνια. Τόσο κατά το μεταναστευτικό του ταξίδι, όσο και στις περιοχές αναπαραγωγής και διαχείμασης έρχεται αντιμέτωπος με πολλές απειλές, όπως η απώλεια και υποβάθμιση των βιοτόπων του, η εγκατάλειψη της υπαίθρου και της παραδοσιακής κτηνοτροφίας, η ηλεκτροπληξία, η πρόσκρουση σε ανεμογεννήτριες και η λαθροθηρία.
Στην Ελλάδα, η σημαντικότερη απειλή για το είδος, που οδήγησε στη δραματική μείωση του πληθυσμού του (μόλις τρία ζευγάρια απομένουν σε όλη την Ελλάδα), είναι τα δηλητηριασμένα δολώματα. Η παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων στην ύπαιθρο απειλεί τόσο την άγρια ζωή όσο και την οικόσιτη, µε τους σκύλους εργασίας να πληρώνουν τα μεγαλύτερο τίμημα. Κάθε δηλητηριασμένο δόλωμα που τοποθετείται στην ύπαιθρο είναι ο αρχικός κρίκος μιας αλυσίδας θανάτου, το τελευταίο θύμα της οποίας παραμένει άγνωστο.
2. Το Πρόγραμμα LIFE «ΖΩΗ για τον Ασπροπάρη» υλοποιείται κατά την περίοδο 2017-2022 από Οργανώσεις και Φορείς από 14 χώρες στα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική με σκοπό τη διάσωση των τελευταίων ζευγαριών Ασπροπάρη στα Βαλκάνια και τη διασφάλιση ασφαλούς μεταναστευτικής διαδρομής γι’ αυτά. Οι δράσεις του Προγράμματος υλοποιούνται με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη συγχρηματοδότηση του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη, του Πράσινου Ταμείου και του Ιδρύματος MAVA.
Περισσότερα στο: www.lifeneophron.eu
Για περισσότερες πληροφορίες:
Ρούλα Τρίγκου, Συντονίστρια Επικοινωνίας | Τηλ. 210 8228704 εσωτ. 118 | E-mail: rtrigou[at]ornithologiki.gr
