Στις αρχές Μαρτίου, η ομάδα της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας σε συνεργασία με την Πορτογαλική Ορνιθολογική Εταιρεία (SPEA) και με την υποστήριξη του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. οργάνωσε μια ξεχωριστή και πρωτότυπη δράση στο πλαίσιο του διασυνοριακού Προγράμματος LIFE PanPuffinus!: μια ανταλλαγή ψαράδων μεταξύ δύο χωρών!
Δύο Πορτογάλοι ψαράδες, μαζί με τρία μέλη του προσωπικού της SPEA ταξίδεψαν από το μακρινό Faro για να βρεθούμε όλοι μαζί στην Καβάλα. Στόχος της επίσκεψης ήταν να ενημερωθούν οι Έλληνες ψαράδες για την τυχαία παγίδευση θαλασσοπουλιών σε αλιευτικά εργαλεία, μία από τις βασικές απειλές για τα θαλασσοπούλια με την οποία ασχολείται το Πρόγραμμα, αλλά και τα μέτρα που μπορούν να λάβουν για την αντιμετώπισή της, προς όφελος τόσο των ίδιων των ψαράδων όσο και της θαλάσσιας ζωής.
Η περιοχή της Καβάλας, εκτός από το σημαντικότερο ίσως αλιευτικό πεδίο της χώρας, αποτελεί παράλληλα και μία από τις κύριες περιοχές τροφοληψίας του Μύχου. Ειδικά αυτή την εποχή, τα ενήλικα πελαγικά θαλασσοπούλια επιστρέφουν από τη Μαύρη Θάλασσα, όπου ξεχειμωνιάζουν, και φτάνουν στη Μεσόγειο όπου φωλιάζουν πάνω σε μικρές ακατοίκητες νησίδες και ακτές μεγαλύτερων νησιών. Συχνή εικόνα που περιγράφουν παρατηρητές πουλιών και ψαράδες είναι τα μεγάλα κοπάδια Μύχων που εμφανίζονται τον Μάρτιο στον Κόλπο της Καβάλας, αλλά και σε όλες τις παράκτιες περιοχές μέχρι την Μαρώνεια, να τρέφονται με μανία με αφρόψαρα, κυρίως Σαρδέλες και Γαύρο.
Την πρώτη ημέρα της δράσης (9/3) επισκεφθήκαμε τα λιμάνια των Σφαγείων Καβάλας και της Νέας Ηρακλείτσας και την επόμενη ημέρα (10/3) το λιμάνι της Κεραμωτής όπου συναντήσαμε ψαράδες της περιοχής οι οποίοι δουλεύουν ως επί το πλείστον μανωμένα δίχτυα. Μιλήσαμε για τα εργαλεία που χρησιμοποιούν τη συγκριμένη περίοδο, τη διαδικασία αλιείας και τα προβλήματα αντιμετωπίζουν. Παράλληλα, συζητήσαμε για τους τρόπους αποφυγής της τυχαίας παγίδευσης, νέες έρευνες που εφαρμόζονται σε διάφορες χώρες -και τις οποίες ελπίζουμε να δοκιμάσουμε και στην Ελλάδα στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE PanPuffinus!- καθώς και την αλληλεπίδραση με άλλα είδη θαλάσσιας πανίδας. Τέλος, έγινε επίδειξη τεχνικών που χρησιμοποιούνται στην Πορτογαλία για να αποφεύγεται η παγίδευση θαλασσοπουλιών σε αλιευτικά εργαλεία. Οι συζητήσεις μας ήταν έντονες (και εξαιρετικά εποικοδομητικές), όπως και το φαγοπότι που ακολούθησε!
Οι Πορτογάλοι ψαράδες, Esmeraldo και Miguel, και οι Βιολόγοι-παρατηρητές πουλιών Inês, Flávia και Ana φιλοξενήθηκαν στα σκάφη του Μάνου Χατζηανδρέου, του Στέφανου Σάσσου και του Παναγιώτη Αηδονίδη και παρακολούθησαν το ρίξιμο και ανέβασμα των διχτυών. Εκτός από το διαφορετικό υλικό κατασκευής διχτυών που χρησιμοποιείται στην Ελλάδα, μας εξήγησαν πως στην Πορτογαλία οι ψαράδες ρίχνουν συχνά τα δίχτυα «βρώμικα» στη θάλασσα, δηλαδή χωρίς να έχουν καθαριστεί πλήρως από τα πιασμένα ψάρια, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η τυχαία παγίδευση θαλασσοπουλιών. Οι Καβαλιώτες ψαράδες, αλλά και ψαράδες από άλλες περιοχές, παρατηρώντας τη συμπεριφορά των θαλασσοπουλιών αλλά και τις συνθήκες που μειώνουν την τυχαία παγίδευση, εφαρμόζουν εμπειρικά μέτρα για να αποτρέπουν την παγίδευση θαλασσοπουλιών στα εργαλεία τους (ώστε να μην προκαλούνται φθορές στον εξοπλισμό τους και να μειώνεται η συνολική ψαριά).
Οι Καβαλιώτες ψαράδες ανέφεραν πως εν γένει δεν παγιδεύονται συχνά Μύχοι στα δίχτυα τους, αλλά περισσότερο Θαλασσοκόρακες και βουτηχτάρια που απαντούν πιο συχνά στα ρηχά, όπου αυτή την εποχή ψαρεύουν σουπιές και γλώσσες. Σπάνια κατά το παρελθόν έχει καταγραφεί η παγίδευση αρκετών Μύχων μαζί στο ίδιο δίχτυ, όταν τα θαλασσοπούλια αυτά τύχει να ψαρεύουν συνεργατικά σε μικρά βάθη.
Στη συνάντησή μας συμμετείχαν και ψαράδες από την Χαλκιδική που χρησιμοποιούν παραγάδι και που αναφέρουν συχνά περιστατικά τυχαίας παγίδευσης. Τα μέτρα που εφαρμόζουν εμπειρικά είναι η αποφυγή ρίψης παραγαδιού την ημέρα και το σούρουπο, το τράβηγμα μπιτονιών πίσω από την βάρκα, η μείωση της ταχύτητας την ώρα ρίψης του παραγαδιού ώστε να βυθίζεται γρηγορότερα και να μην μπορούν να το φτάσουν τα πουλιά τόσο εύκολα κ.ά.
Οι γνώσεις που αποκομίσαμε ήταν ενδιαφέρουσες και χρήσιμες, αλλά ακόμη περισσότερο η αίσθηση φιλοξενίας των ψαράδων που μοιράστηκαν μαζί μας σημαντικές εμπειρίες και γνώση με εμπιστοσύνη. Η συνεργασία μας βέβαια θα συνεχιστεί ώστε για να βρούμε από κοινού τις πλέον κατάλληλες μεθόδους αποφυγής της τυχαίας παγίδευσης θαλασσοπουλιών προς όφελος τόσο των παράκτιων ψαράδων όσο και των θαλασσοπουλιών.
Ευχαριστούμε θερμά τους Πορτογάλους ψαράδες Esmeraldo José da Encarnação Cláudio Francisco και Miguel Ângelo dos Santos Viegas που αφιέρωσαν τον χρόνο τους και «έχασαν» τέσσερις ημέρες ψαρέματος για να ταξιδέψουν τόσο μακριά! Από τη SPEA/BirdLife Portugal τις Ana Almeida, Inês Isabel Silva Casinhas και Flávia Lopes Carvalho που οργάνωσαν την ανταλλαγή και μοιράστηκαν μαζί μας τις εμπειρίες τους. Τους συνεργάτες της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Άρη Χρηστίδη από το ΙΝΑΛΕ και Ρωξάνη Ναασάν Άγα – Σπυριδοπούλου από την iSea που συμμετείχαν στη δράση και μας έφεραν σε επαφή με τους ψαράδες που γνωρίζουν προσωπικά. Την Έλενα Μπαζιώτη από τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. και την συμμετοχή και βοήθεια στη διοργάνωση της επίσκεψης. Την κα. Αργυρώ Θεοδωρίδου από το Γραφείο Αλιείας Περιφέρειας Καβάλας που διευκόλυνε την επικοινωνία μας με τους ψαράδες της περιοχής και τις σημαντικές γνώσεις της. Και φυσικά τους ψαράδες Μάνο Χατζηανδρέου, Νίκο Πρέντα, Παναγιώτη Αηδονίδη, Βασίλη Ξανθόπουλο, Στέφανο Σάσσο, Γρηγόρη Δαμιανό, Γιάννη Σιδηρόπουλο, Νίκο Μπουκέλη, Αποστόλη Ελισσαίο και Μόσχο Ελισσαίο.
Στο Πρόγραμμα LIFE PanPuffinus! συμμετέχουν επτά φορείς από πέντε χώρες (Ελλάδα, Μάλτα, Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία) με στόχο τη βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των ενδημικών ειδών Μύχου της Μεσογείου και των Βαλεαρίδων, διασφαλίζοντας ασφαλείς τόπους στη στεριά και τη θάλασσα. Οι δράσεις του Προγράμματος στην Ελλάδα υλοποιούνται από την Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία (BirdLife Ελλάδας) και τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.
Το πρόγραμμα πραγματοποιεί στοχευμένες δράσεις διατήρησης σε συνολικά 28 περιοχές του Δικτύου Natura 2000 της Μεσογείου κατά την περίοδο 2021-2025.
Στην Ελλάδα απαντά μόνο ο Μύχος της Μεσογείου, όπου αναπαράγονται 6.800 - 13.000 ζευγάρια, δηλαδή το 35% του παγκόσμιου πληθυσμού του είδους, σε 12 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ). Οι δράσεις που αφορούν τη χώρα μας περιλαμβάνουν 9 ΖΕΠ οι οποίες φιλοξενούν το 85% του εθνικού πληθυσμού (Κυκλάδες, Βόρεια Δωδεκάνησα, Σκύρος και Κόλπος Καβάλας).
Το Πρόγραμμα υλοποιείται με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη συγχρηματοδότηση του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη και του Πράσινου Ταμείου
