Σημαντικές εξελίξεις στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία της ορνιθοπανίδας στις ΖΕΠ του Δικτύου NATURA 2000
Το 2012, η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία αποφάσισε να καταθέσει ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) αίτηση για τη μερική ακύρωση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης [1] οριζοντίων μέτρων για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των ενδιαιτημάτων της με την οποία, εκείνη τη χρονιά, επιχειρήθηκε η ενσωμάτωση της Οδηγίας για τα άγρια πουλιά στην ελληνική έννομη τάξη. Κύριο επιχείρημα της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ήταν ότι η εν λόγω ΚΥΑ αντιβαίνει στη διάταξη του αρ. 24 του Συντάγματος και ότι έχει μεταφέρει πλημμελώς την Οδηγία στην ελληνική έννομη τάξη .
Το επιχείρημα της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ στηρίχθηκε στο γεγονός ότι η υπό κρίση ΚΥΑ προβλέπει οριζόντια μέτρα προστασίας για όλες τις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) μόνο για τα «είδη χαρακτηρισμού», τα είδη δηλαδή εκείνα της ορνιθοπανίδας για τα οποία χαρακτηρίστηκαν οι περιοχές αυτές ως ΖΕΠ [2] και συνεπώς, οι διατάξεις της δεν προστατεύουν το σύνολο των ειδών που αναφέρονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας ούτε τα αποδημητικά πουλιά που δεν αποτελούν είδη χαρακτηρισμού ωστόσο έχουν τακτική παρουσία εντός κάθε ΖΕΠ, όπως απαιτεί το άρθρο 4 παρ. 1 και 2 της Οδηγίας. Κατά την άποψη της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ, η επιλογή αυτή εκ μέρους της ελληνικής διοίκησης θέτει εν αμφιβόλω την αποτελεσματική εφαρμογή της Οδηγίας στην Ελλάδα.
Μετά από σειρά αναβολών και παραπομπή της υπόθεσης στην επταμελή σύνθεση, το ΣτΕ προχώρησε [3] στην υποβολή τριών προδικαστικών ερωτημάτων προς το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), προκειμένου να κρίνει στη συνέχεια την προσφυγή της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ. Μεταξύ άλλων, το ΣτΕ ζήτησε από το ΔΕΕ να απαντήσει εάν η επιλογή της ελληνικής διοίκησης να θεσπίσει διατάξεις στις οποίες προβλέπεται ότι τα μέτρα ειδικής προστασίας, διατήρησης και αποκατάστασης των ειδών και των ενδιαιτημάτων-οικοτόπων της άγριας ορνιθοπανίδας στις ΖΕΠ εφαρμόζονται μόνο στα «είδη χαρακτηρισμού», είναι σύμφωνη με τις διατάξεις των Οδηγιών για τη φύση.
Υπενθυμίζεται ότι οι στόχοι διατήρησης για τα είδη ορνιθοπανίδας των ΖΕΠ θεσπίσθηκαν μόλις το 2023 ενώ στη χώρα μας δεν έχουν μέχρι σήμερα ληφθεί κατάλληλα μέτρα διατήρησης για κάθε ΖΕΠ ξεχωριστά, όπως απαιτεί και η εθνική νομοθεσία. Η παράλειψη της ελληνικής διοίκησης, όλα αυτά τα χρόνια, να θεσπίσει Σχέδια Διαχείρισης για κάθε ΖΕΠ ξεχωριστά (με τους οικείους στόχους και μέτρα διατήρησης), δημιουργεί ακόμα περισσότερες αμφιβολίες σχετικά με το εάν οι ρυθμίσεις της προσβαλλόμενης πράξης έχουν ενσωματώσει πλήρως και επαρκώς στο εθνικό δίκαιο τις διατάξεις των άρθρων των Οδηγιών για τη φύση.
Η υπόθεση συζητήθηκε στο ακροατήριο του ΔΕΕ την περασμένη Πέμπτη 18 Ιανουαρίου 2024, σε μια συνεδρίαση που συγκέντρωσε το ενδιαφέρον και την παρέμβαση και άλλων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς, μια ερμηνεία της Οδηγίας για τα άγρια πουλιά προς την κατεύθυνση μιας πιο διευρυμένης προστασίας της άγριας ορνιθοπανίδας, θα δημιουργήσει οριζόντιες υποχρεώσεις για όλες τις χώρες, σε όλες τις ΖΕΠ, για κάθε είδους δραστηριότητα -είτε η τελευταία υποβάλλεται στη διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης είτε όχι. Οι προτάσεις της Γενικής Εισαγγελέως αναμένονται περί τα τέλη Φεβρουαρίου με μεγάλο ενδιαφέρον ενώ δεν αποκλείεται η απόφαση επί των προδικαστικών ερωτημάτων να έχει δημοσιευθεί μέχρι το τέλος του 2024. Προς το παρόν, πάντως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή -που εκπροσωπήθηκε στη διαδικασία- φαίνεται να τάσσεται υπέρ της άποψης της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ.
«Είναι μια πολύ σημαντική υπόθεση που εκκρεμεί από το 2012», τονίζει ο Βασίλης Παπαδόπουλος, νομικός σύμβουλος της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας, στην εφημερίδα Καθημερινή. «Αν η προσφυγή μας ευδοκιμήσει, θα αλλάξει τις υποχρεώσεις όλων των κρατών της Ε.Ε. για την προστασία της ορνιθοπανίδας και θα αφορά όλες τις δραστηριότητες σε προστατευόμενες περιοχές. Ας μην ξεχνάμε ότι η χώρα μας προστατεύει πλημμελώς τα απειλούμενα είδη και τους οικοτόπους της. Οι ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες εξακολουθούν να αγνοούνται και. ως αποτέλεσμα. τα σχέδια διαχείρισης και τα μέτρα διατήρησης για κάθε περιοχή Natura ξεχωριστά δεν έχουν ολοκληρωθεί».
Ευχαριστούμε την Καθημερινή και τον Γιώργο Λάλιο για την ανάδειξη αυτού του σημαντικού θέματος. Ολόκληρο το ρεπορτάζ είναι διαθέσιμο ΕΔΩ
[1] ΚΥΑ Η.Π. 8353/276/Ε103/17-2-2012
[2] Βάσει των επιστημονικών - ορνιθολογικών κριτηρίων που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Α της ΚΥΑ 37338/1807/2010
[3] Mε την υπ' αρ. 2511/2022 απόφασή του