Τι προστασία μπορεί να περιμένουν οι περιοχές NATURA όταν οι παρατυπίες στην περιβαλλοντική αδειοδότηση προέρχονται από τα ψηλότερα κλιμάκια του ΥΠΕΝ;

Την έντονη διαμαρτυρία της εκφράζει η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ για την αδειοδότηση των δύο θηριωδών Φωτοβολταϊκών (Φ/Β) σταθμών στις περιοχές NATURA (Ζώνες Ειδικής Προστασίας) GR1230005 «Περιοχή Έλους Αρτζάν» και GR1230006 «Περιοχή Ανθοφύτου» αντίστοιχα - και κυρίως τον τρόπο με τον οποίο αυτές τελικά προέκυψαν, ο οποίος εγείρει πολλά ερωτηματικά και μεγάλη ανησυχία για το μέλλον των περιοχών NATURA.

Η αδειοδότηση και των δύο έργων δόθηκε από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης, μετά από θετική εισήγηση του Περιφερειακού Συμβουλίου Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΠΕΣΠΑ) – μόνο που τα πρακτικά της συνεδρίασης που αφορούν αυτά τα δύο θέματα είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικά για το πώς προέκυψαν οι άδειες.

Όσον αφορά τον Φ/Β σταθμό «Κοτύλη», ο οποίος καλύπτει το 8,5 % (!) της έκτασης της περιοχής NATURA «Έλος Αρτζάν», ο αρμόδιος Φορέας Διαχείρισης (ΦΔ) Προστατευόμενων Περιοχών Θερμαϊκού Κόλπου εύλογα γνωμοδότησε αρνητικά, παραθέτοντας στα τεκμήρια ακόμα και δεδομένα από κάμερες παρακολούθησης πανίδας. Όπως προκύπτει, ωστόσο, από το Πρακτικό της συνεδρίασης, το ΠΕΣΠΑ γνωμοδότησε θετικά συντασσόμενο με την άποψη του Προϊστάμενου της Γενικής Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΝ, που αυθαίρετα εκτίμησε ότι δεν κινδυνεύει η ορνιθοπανίδα της περιοχής!

Είναι δυνατόν η γνωμοδότηση ενός και μόνο στελέχους του ΥΠΕΝ, όσο υψηλόβαθμου και να είναι, να ακυρώνει αυτόματα τη στοιχειοθετημένη γνωμοδότηση του επιστημονικού προσωπικού του αρμόδιου Φορέα Διαχείρισης; Η πρακτική αυτή αντίκειται και στο θεσμικό πλαίσιο, που - βάσει της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) 1649/45/2014 (ΦΕΚ 45/Β/15-1-2014)- ορίζει ότι για τα έργα σε περιοχές NATURA «η αρμόδια Διεύθυνση του ΥΠΕΚΑ γνωμοδοτεί λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις του Φορέα διαχείρισης της περιοχής». Θα πρέπει τουλάχιστον να υπάρχει κάποια ισχυρή τεκμηρίωση, η οποία δεν προκύπτει από το έγγραφο που παρουσιάστηκε στο ΠΕΣΠΑ, ενώ απουσίαζε πλήρως και η γνωμοδότηση της Διεύθυνσης Βιοποικιλότητας.

Η συγκεκριμένη απόφαση και πρακτική στην ουσία ναρκοθετεί εξ αρχής τη λειτουργία του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), από τη στιγμή που οι ΦΔ πλέον υπάγονται σε αυτόν ως Μονάδες Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΜΔΠΠ) και τα ίδια στελέχη θα συνεχίζουν να γνωμοδοτούν για έργα με τα ίδια κριτήρια. Θα έχει σίγουρα ενδιαφέρον η άποψη του ίδιου του ΟΦΥΠΕΚΑ για το ζήτημα, ειδικά από τη στιγμή που ο διευθύνων σύμβουλός του, αναπληρωτής καθηγητής στο ΕΚΠΑ Κώστας Τριάντης δήλωνε σε συνέντευξή του στις 06.01.2022: «Οι φορείς έκαναν περίπου 7.500 γνωμοδοτήσεις ετησίως για έργα σε περιοχές Natura. Οι εισηγήσεις αυτές θα γίνονται εις το εξής από την αποκεντρωμένη μονάδα προς τη διοίκηση του ΟΦΥΠΕΚΑ και κατά τη γνώμη μου θα είναι πολύ πιο ισχυρές. Ο ΟΦΥΠΕΚΑ είναι ένας ενιαίος οργανισμός, θεσμικά κατοχυρωμένος και περισσότερο ενισχυμένος. Δεν μπορώ να σκεφτώ πώς στο πλαίσιο μιας αδειοδότησης ενός έργου θα μπορεί να αγνοηθεί τυχόν αρνητική γνωμοδότηση του ΟΦΥΠΕΚΑ».

Το Kιρκινέζι (Falco naumanni) είναι το είδος της ορνιθοπανίδας για το οποίο η περιοχή Ανθόφυτου χαρακτηρίστηκε ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά και αξιολογήθηκε ότι πληροί τα κριτήρια για ένταξη στο δίκτυο των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) του δικτύου Natura.

Και αν το παραπάνω θέμα είναι πρωτίστως πολιτικό, στη δεύτερη περίπτωση υπάρχει και καραμπινάτη παρανομία: ο Φ/Β σταθμός «Νέο Σιράκιο» απέχει μόλις 9 μέτρα (!) από την περιοχή NATURA, επομένως απολύτως δικαιολογημένα ο ΦΔ δήλωσε αδυναμία γνωμοδότησης λόγω της απουσίας μελέτης Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (ΕΟΑ) και Δέουσας Εκτίμησης των επιπτώσεων του έργου, όπως ορίζει ο Ν. 4014/2011 για τα έργα που βρίσκονται εντός περιοχών NATURA ή δύναται να τις επηρεάζουν. Η πρωτοφανής εισήγηση από το Υπουργείο είναι πως όντως απαιτείται η εκπόνηση ΕΟΑ, αλλά το έργο μπορεί να αδειοδοτηθεί κανονικά και η ΕΟΑ να διεξαχθεί μετά την χορήγηση της άδειας! Ωστόσο η νομοθεσία ορίζει σαφώς ότι είναι ακριβώς η αξιολόγηση της ΕΟΑ και της Δέουσας Εκτίμησης των επιπτώσεων που καθορίζει το αν θα δοθεί άδεια ή όχι στο έργο: είναι σαν να δίνουν σε κάποιον δίπλωμα οδήγησης χωρίς εξετάσεις, και να του λένε να έρθει να τις κάνει αργότερα! Πρόκειται, επομένως, για απαράδεκτη διαστρέβλωση των προβλέψεων της Οδηγίας για τους Οικοτόπους και του Ν. 40114/2011 για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, η οποία δεν μπορεί να σταθεί όχι απλά νομικά, αλλά ούτε και λογικά.

Οι αντιδράσεις για τις αποφάσεις της Αποκεντρωμένης Διοίκησης είναι ήδη μεγάλες (φυσικά και από τον ΦΔ, που εξέδωσε σχετική ανακοίνωση) και είναι επιβεβλημένη η επανεξέτασή τους ως παράτυπες, καθώς πέρα από την επαπειλούμενη περιβαλλοντική βλάβη, είναι βέβαιο ότι θα εκθέσουν τη χώρα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα καταπέσουν εύκολα σε ενδεχόμενη δικαστική προσφυγή.

Χρήσιμες πηγές:

- Γνωμοδότηση ΦΔ ΠΠ Θερμαικού για το ΦΒ στη θέση «Κοτύλη», εδώ
- Γνωμοδότηση ΦΔ ΠΠ Θερμαικού για το ΦΒ στη θέση «Νέο Σιράκιο», εδώ
- Πρακτικά ΠΕΣΠΑ για το ΦΒ στη θέση «Κοτύλη», εδώ
- Πρακτικά ΠΕΣΠΑ για το ΦΒ στη θέση «Νέο Σιράκιο», εδώ